فرقی نمیکند که شما یک ورزشکار حرفهای باشید یا یک فرد مبتدی، احتمال مصدوم شدن و آسیب دیدن حین ورزش همواره وجود دارد. متأسفانه، هنگامی که آسیب دیدگی اتفاق میافتد، فهمیدن اینکه چه چیزی باعث بروز آن آسیب شده و یا درمان آن به چه صورت خواهد بود، کمی دشوار است. از این رو، برایان مک ایوی، PT ، UnityPoint Health، رایجترین آسیبهای ورزشی را، از کمترین تا شایعترین، همراه با دلایل احتمالی، درمانها و روشهای بهبودی توضیح میدهد.
هیپ فلکسور عضلاتی هستند در قسمت جلویی ران. عملکرد اصلی این عضلات خمکننده لگن، بلند کردن زانو به سمت بدن و همچنین بحرکت درآوردن پای به سمت پای دیگر و دور کردن آنها از هم است. هیپ فلکسور ممکن است در افرادی که زیاد در محل کار خود نشستهاند ضعیف باشد یا در افرادی که وضعیت نشستن خوبی ندارند، ضعیف و سفت شود. آسیبهای ورزشی وارد شده به این عضلات میتواند ناشی از سرعت دویدن، شیب دویدن و فعالیت با چرخش سریع و شروع ناگهانی باشد.
به گفته مک آیوی: “از جمله علائم رایج کشیدگی هیپ فلکسور میتوان به درد هنگام بالا آوردن پا اشاره کرد مانند بالا رفتن از پله، سوار و پیاده شدن از اتومیبل و همچنین حرکات دیگری مانند دویدن. همچنین فردی که دچار کشیدگی هیپ فلکسور میشود، ممکن است در قسمت جلوی ران فوقانی و یا ناحیه کشالهران کبودی مشاهده کند”.
فشار هیپ فلکسور بهتر است در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول با کمپرس سرد هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یک بار و البته با استراحت درمان شود. پس از سه روز بهبودی، ورزشکار آسیب دیده میتواند به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از کمپرس گرم استفاده کند. سپس دراز کشیده و کششهای ملایم پاشنه و کششهای هیپ فلکسور را انجام دهد. در صورتی که پس از دو هفته درد، علائم و میزان فعالیت محدود باقی بماند، فرد باید برای کنترل درد و تورم به دنبال فیزیوتراپی باشد و تمرینات خاص برای تقویت عضلات مفصل ران برای دستیابی به قدرت و افزایش دامنه حرکات را از فیزیوتراپ بگیرد.
ACL، رباط صلیبی قدامی، یکی از رباطهای اصلی تثبیتکننده زانو است. شایعترین علت آسیبهای ورزشی در فشار ACL، زمانی است که فرد با یک باره سرعت خود را کم میکند یا پای خود را به طور ناگهانی چرخانده و یا تغییر جهت میدهد. رباطهای داخل زانو اغلب با آسیب ACL پاره میشوند و آن وقت است که یک اتفاق بسیار ویرانگر میافتد.
از جمله علائم رایج پارگی ACL، شکایت فرد از بیثباتی پا و زانو هنگام راه رفتن، چرخش زانو به اطراف و همچنین افزایش تورم در زانو است. در صورت وجود فشار یا پارگی جزئی، ACL بدون جراحی و تنها با استراحت و کمپرس سرد قابل بهبود است، زیرا بافت اسکار به بهبود رباط کمک کرده و زانو پایدارتر میشود. اما در صورت پارگی کامل، ACL نیاز به جراحی و چند ماه زمان برای بهبودی همراه با جلسات فیزیوتراپی بسیار ُپرکار دارد و پس از آن ورزشکار میتواند به فعالیت خود باز گردد.
ضربه مغزی را میتوان آسیب به مغز به دلیل ضربه به سر تعریف کرد، یعنی حالتی که مغز دچار لرزش یا ارتعاش میشود. ضربه مغزی از جمله آسیبهای جدی است که نباید به راحتی از آن گذشت. ورزشکاری که دچار ضربه مغزی میشود باید به دنبال یک مربی ورزشی معتبر یا پزشکی با تجربه درمان ضربه مغزی باشد. علائم متداول ضربه مغزی شامل موارد زیر است:
به گفته مک ایوی، “ورزشکارانی که دچار ضربه مغزی میشوند، حتما باید قبل از بازگشت به ورزش توسط پزشک متخصص، ارزیابیهای پزشکی مربوطه را انجام دهند”.
از جمله درمان های رایج برای ضربه مغزی میتوان به استراحت کردن، کاهش فعالیتهایی که مستلزم استرس ذهنی یا جسمی هستند، اشاره کرد و البته باید به تدریج فعالیتهای بدنی را افزایش دهند تا جایی که دیگر علائم بیماری بازگشت نداشته باشد.
کشیدگی کشاله ران گاهی با نام دیگری خوانده میشود، groin strain. عضلات کشاله ران از قسمت فوقانی ران-داخلی تا قسمت داخلی ران به سمت راست زانو کشیده شدهاند. عضلات کشاله ران، پاها را به سمت هم میکشد و اغلب با حرکات سریع پهلو به پهلو شدن و یا عدم انعطاف پذیری لازم، آسیب میبینند. در صورت صدمه دیدن، ورزشکار آسیب دیده ممکن است در انجام حرکات جانبی، سوار و پیادهشدن از اتومبیل دچار مشکل شود و همچنین حساسیت یا کبودی در کشاله ران یا ران داخلی مشاهده کند.
از جمله موارد درمان کشیدگی کشاله ران میتوان استراحت و کمپرس سرد به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طور متناوب در ۷۲ ساعت اول پس از آسیب اشاره کرد. پس از گذشت سه روز اول، ورزشکار میتواند کمپرسگرم را شروع کند، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و متناوب و به دنبال آن حرکات کششی ملایم و مناسب کشاله ران را انجام دهد و دامنه تمرینات حرکتی خود را کمی بیشتر کند. برای مثال، حرکت snow angels را روی زمین انجام دهد.
ورزشکارانی که در این ناحیه احساس درد میکنند، در واقع از درد استخوان پایین پا، یا درشت نی شکایت دارند. این درد بیشتر در ورزشکارانی دیده میشود که دونده هستند یا در فعالیت هایی ورزشی که نیاز به دویدن زیاد دارد شرکت میکنند، مانند فوتبال. به طور معمول ورزشکاران در اوایل فصل ورزشی خود دچار این درد میشوند، زیرا فعالیتها یا مسافت دویدن را به شدت افزایش میدهند. در نتیجه میتوان با استراحت کردن، کمپرسسرد و افزایش تدریجی فعالیتهایی همچون دویدن از این مشکل پیشگیری و یا در صورت بروز آن را درمان کرد. همچنین استفاده از کفشهایی که به خوبی از قوس پا، پشتیبانی میکند نیز میتواند در ناحیه ساق پا را کاهش داده و به بهبودی کمک کند.
سیاتیک دردی است در قسمت کمر که حتی ممکن است به پشت ساق پا و خود پا نیز سرایت کند. بهعلاوه، این درد تابشی (درد تیرکشنده) میتواند با بیحسی، سوزش و حس سوزن سوزنشدن پا همراه باشد. درد سیاتیک میتواند در ورزشکارانی که حالت خم به جلو دارند مانند دوچرخه سواران یا ورزشکارانی که چرخش زیادی در تنه انجام میدهند مانند ورزشهای گلف و تنیس دیده شود. کمر درد و این درد تیرکشنده ممکن است ناشی از برآمدگی دیسک یا فشرده شدن عصب باشد. گاهی اوقات استراحت، کشش پشت و ماهیچههای همسترینگ و دراز کشیدن بر روی شکم میتواند به کاهش علائم کمک کند. در صورتی که درد، بی حسی یا گزگز بیش از دو هفته ادامه پیدا کرد، ورزشکار باید به دنبال یک متخصص پزشکی مانند یک متخصص فیزیوتراپی برای کاهش علائم سیاتیک باشد.
عضله همسترینگ در پشت ران قرار دارد. متأسفانه، عضلات همسترینگ میتوانند سفت باشند، در نتیجه در مقابل کشیدگی حساس هستند که به آن عضله کشیدهشده نیز گفته میشود. تکنیکهای ضعیف کششی یا کمبود کشش میتواند دلیل پارگی یا کشیدگی همسترینگ باشد. در این صورت، یک ورزشکار با پارگی همسترینگ در پشت ران یا زانو دچار کبودی خواهد شد. استراحت و کمپرسسرد از جمله روشهای معمول درمان اولیه برای همسترینگ کشیده شده است و به دنبال آن کشش و تقویت ملایم برای جلوگیری از آسیبهای دیگر انجام میشود. اگر درد بیشتر از دو هفته ادامه پیدا کند، ورزشکار آسیب دیده میتواند با استفاده از فیزیوتراپی یا دیگر روشها به بهبود عضله کشیده شده کمک کند.
آرنج گلف بازان Golfer’s elbow معمولا در ورزشکارانی دیده میشود که فعالیتهای شدیدی با دست انجام میدهند و چیزی را محکم میگیرند یا ضربه میزنند. این آسیب ورزشی همچنین با عنوان اپی کندیلیت داخلی یا جانبی نیز شناخته میشود. به دلیل انجام حرکات تکراری، تاندونهای باز و ملتهب شده و حرکت مچ دست یا به طور کلی خود دست را بسیار دردناک می کند. پس از بروز این عارضه، ورزشکاران معمولا از عدم توانایی در گرفتن اشیاء شکایت دارند. اولین تمهیدات درمانی برای این آسیب استراحت و استفاده از کمپرس سرد در ناحیه ملتهب است. پزشکان نیز به منظور برداشتن فشار از ناحیه صدمه دیده و جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر آرنج، داروهای ضدالتهابی یا حتی استفاده از بریس یا ارتوز ( وسایلی هستند که از آنها برای بیحرکت کردن یک مفصل و یا مهار بعضی حرکات مفصل و اجازه دادن به حرکات دیگر استفاده میشود) را تجویز میکنند. تکنیکهای کششی و دیگر تمرینات تقویتی که کاردرمان یا فیزیوتراپیست انجام میدهد میتواند به رفع خشکشدگی دست، افزایش تدریجی قدرت و بازگشت ورزشکاران به فعالیتهای ورزشی خود، کمک کند.
آسیب دیدگی شانه را میتوان با تعداد زیادی از آسیبهای ورزشی از جمله در رفتگی، کشیدگی عضلات و رگبهرگ شدن رباطها مرتبط دانست.
به گفته مک آیوی، “شانه ضعیفترین مفصل بدن است و طی انجام فعالیتهای ورزشی تحت فشار زیادی قرار میگیرد. بسیاری از آسیبهای مربوط به شانه میتواند ناشی از عدم انعطافپذیری، فشار زیاد و یا عدم توازن باشد”.
درمان آسیب شانه با استراحت و کمپرسسرد به منظور کمک به تسکین درد و تورم آغاز میشود. اما هر دردی که بیش از دو هفته ادامه داشته باشد باید توسط متخصص فیزیوتراپی مورد بررسی قرار بگیرد.
بیشتر آسیبهای ورزشی مربوط به قسمت تحتانی بدن به ویژه آسیبهای زانو را شامل میشود. یکی از آسیبهای شایع زانو سندرم پاتلوفمورال است. این آسیب میتواند در اثر لغزش یا زمین خوردن بر روی زانو، تورم مفصل زانو یا عدم تعادل عضلات ایجاد شود. کشکک یا سر زانو باید در شیار انتهای استخوان ران حرکت کند. گاهی اوقات، افتادن بر روی زانو تورم ایجاد میکند و همین امر منجر به عدم تعادل عضلانی در دو عضله اصلی میشود. این عدم تعادل عضلانی، خود تورم بیشتری ایجاد کرده و حتی مشکل را نیز بدتر میکند. استراحت و کمپرسسرد میتواند در کاهش درد و تورم آسیب دیدگی زانو مؤثر باشد. تمرینات تقویتکننده نرم ایزومتریک یا ایستا برای عضله داخلی ران و کشش نرم عضلات برای عضلات خارجی یا جانبی ران میتواند به اصلاح عدم تعادل عضلات کمک کند. در صورتی که درد یا اختلال در آسیب دیدگی زانو بیش از دو هفته ادامه یابد، باید به متخصص فیزیوتراپی مراجعه شود. فیزیوتراپیست ممکن است از تکنیکهای زانو زدن یا مهاربندی برای کمک به درمان استفاده کند.
منبع: unitypoint.org / ترجمه: فاطمه شهابی