۹ مورد از محبوب‌ترین داروهای گیاهی جهان
قرن‌ها است که افراد با فرهنگ‌های مختلف در سرتاسر جهان، به منظور برآوردهسازی نیازهای بهداشتی خود به انواع داروهای گیاهی سنتی روی آورده و به آن‌ها اعتماد کرده‌اند.
با این وجود، علی‌رغم پیشرفت‌های پزشکی و فناوری‌های نوینی که در عصر مدرن ایجاد شده، همچنان تقاضای جهانی برای داروهای گیاهی در حال افزایش است. در واقع، تخمین‌زده میشود که این صنعت می‌تواند سالانه حدود ۶۰ میلیارد دلار از این راه کسب درآمد کند. برخی از داروهای گیاهی و طبیعی ممکن است نسبت به داروی‌های شیمیایی مقرون به صرفه‌تر بوده و در دسترس‌تر باشند. همچنین، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از آن‌ها استفاده کنند، زیرا با ایدئولوژی‌های بهداشت شخصی آن‌ها همسوتر است.
البته ممکن است این سوال در ذهنتان مطرح شود که آیا داروهای گیاهی می‌توانند مؤثرتر باشند؟ در ادامه ۹ مورد از محبوب‌ترین داروهای گیاهی در جهان به همراه فواید، راه‌های مصرف و اطلاعات ایمنی مربوط به هر کدام ارائه شده است.
۱- زردچوبه
زردچوبه (Curcuma longa) گیاهی از خانواده زنجبیل است. هزاران سال است که از این گیاه در آشپزی و به عنوان دارو به طور یکسان استفاده میشود، اما به تازگی و به دلیل خواص ضد التهابی قوی که دارد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
کورکومین اصلی‌ترین ترکیب فعال در زردچوبه است. این ماده می‌تواند درمان‌کننده مجموعه‌ای از بیماری‌ها از جمله التهابات مزمن، درد، سندرم متابولیک و اضطراب باشد. به طور خاص، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که دوزهای مکمل کورکومین به اندازه برخی از داروهای ضد التهاب رایج مانند ایبوپروفن برای کاهش درد آرتروز مؤثر است.
به طور کلی می‌توان گفت که مکمل‌های زردچوبه و کورکومین بی‌خطر هستند، اما در صورت مصرف زیاد آن‌ها ممکن است منجر به اسهال، سردرد و یا تحریکات پوستی شوند.
همچنین می‌توانید از زردچوبه تازه یا خشک در غذاهایی مانند کاری استفاده کنید، اگرچه مقداری که به طور معمول در غذاها استفاده میشود، تأثیرگذاری قابل توجهی نخواهد داشت. با این حال شما می‌توانید مکمل‌های آن را به صورت آنلاین خریداری کنید.
خلاصه مطلب
زردچوبه به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی محبوبیت بسیار دارد و می‌تواند برای درمان بیماری‌هایی همچون آرتروز مؤثر باشد.
۲- زنجبیل
زنجبیل نوعی خوراکی رایج و داروی گیاهی است. می‌توانید آن را به صورت تازه یا خشک میل کنید، البته اشکال اصلی دارویی آن به صورت چای یا کپسول است.
زنجبیل نیز درست مانند زردچوبه ریشه‌ای است که در زیر خاک رشد می‌کند. این ماده محتوی انواعی از ترکیبات مفید است و زمان‌های زیادی است که به صورت سنتی عامیانه برای درمان سرماخوردگی، حالت تهوع، میگرن و فشار‌خون بالا استفاده میشود. بهترین کاربرد مدرن آن برای رفع حالت تهوع در زمان بارداری، شیمی درمانی و برخی کارهای پزشکی است.
علاوه بر این، پژوهش‌های آزمایشگاهی و حیوانی مزایای بالقوه‌ای را برای درمان و پیشگیری از بیماری‌هایی همچون بیماری‌های قلبی و سرطانی نشان می‌دهند. مطالعات انسانی کمی نیز در این مورد صورت گرفته و نتایج حاکی از آن است که این ریشه می‌تواند خطر تشکیل لخته خون را کاهش دهد، گرچه این موضوع نیز اثبات شده است که استفاده از زنجبیل، مؤثرتر از روش‌های درمانی معمول نیست.
زنجبیل عوارض جانبی به خصوصی ندارد و برای بیشتر افراد قابل تحمل است. اما در صورت مصرف آن در مقدار زیاد ممکن است حالت‌های خفیفی از دل درد یا اسهال ایجاد کند. مکمل‌های زنجبیلی را می‌توانید در سوپرمارکت‌های محلی و آنلاین خریداری کنید.
خلاصه مطلب
زنجبیل محتوی چندین ترکیب گیاهی فعال است و می‌تواند بیماری‌های مختلفی را درمان کند. با این وجود، بیشتری خاصیت درمانی آن برای رفع حالت تهوع شناخته شده است.
۳- سنبل‌الطیب (Valerian)
سنبل‌الطیب که گاهی به نام “مسکن طبیعی” شناخته میشود، گیاهی گلدار است که تصور میشود ریشه آن باعث ایجاد آرامش و احساس تسکین‌دهندگی میشود. از ریشه خشک‌شده سنبل الطیب می‌توان به شکل کپسول استفاده کرد و یا آن را به صورت چای دم کرد. در یونان باستان و روم از این گیاه برای رفع بی‌قراری، لرزش، سردرد و تپش قلب استفاده میکردند. اما امروزه بیشتر برای درمان بی خوابی و اضطراب استفاده میشود. با این حال شواهد و مطالعات قوی در این زمینه در دسترس نیست.
نتایج حاصل از یک مطالعه نشان داد که سنبل‌الطیب برای خوابی راحت می‌تواند مؤثر باشد، اما باز هم بیشتر نتیجه‌گیری حاصل از این پژوهش بر اساس گزارش‌های ذهنی شرکت‌کنندگان بوده است.
به طور کلی سنبل‌الطیب گیاه بی‌خطری است، البته ممکن است عوارض جانبی خفیفی همچون سردرد و مشکلات گوارشی داشته باشد. این نکته را در نظر داشته باشید که در صورت استفاده از دیگر انواع داروهای آرام‌بخش، از مصرف این گیاه خودداری کنید، زیرا ممکن است با داورها تداخل ایجاد کرده و تأثیراتی همچون بیحالی مفرط و خواب‌آلودگی را در پی داشته باشد. برای تهیه این گیاه می‌توانید به فروشگاه‌های محصولات گیاهی و یا فروشگاه‌های آنلاین مراجعه کنید.
خلاصه مطلب
ریشه گیاه سنبل‌الطیب اغلب به عنوان تنظیم‌کننده خواب و ضد اضطراب استفاده میشود، گرچه شواهد و مطالعات کمی در این زمینه در دسترس است.
۴- بابونه
بابونه یک گیاه گل دهنده است و یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی در جهان محسوب میشود. سالیان سال است که از بابونه به عنوان دارویی برای درمان تهوع، اسهال، یبوست، معده درد، عفونت‌های دستگاه ادراری، زخم‌ها و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی استفاده میشود.
این گیاه دارای بیش از ۱۰۰ ترکیب فعال است و تصور میشود که خواص و فواید بی‌شماری داشته باشد. چندین مطالعه آزمایشگاهی و حیوانی خواص ضد التهابی، ضد میکروبی و آنتی‌اکسیدانی برای گیاه بابونه را نشان داده است، گرچه تحقیقات کافی در مورد تأثیر آن بر روی انسان در دسترس نیست.
با این حال، چند مطالعه کوچک انسانی انجام شده و نتایج آن نشان می‌دهد که بابونه می‌تواند اسهال، اختلالات عاطفی و همچنین گرفتگی ناشی از سندرم پیش از قاعدگی، درد و التهابات مرتبط با آرتروز را درمان کند.
به طور کلی بابونه گیاه بی‌خطری است، اما ممکن است در برخی افراد باعث بروز واکنش‌های آلرژیک شود، به ویژه اگر افراد به گیاهانی همچون گل مروارید، گل راگید یا گل همیشه بهار حساسیت داشته باشند. می‌توانید این گیاه را در بیشتر فروشگاه‌های مواد غذایی پیدا کنید و یا آن را بصورت آنلاین سفارش دهید.
خلاصه مطلب
علارغم شواهد علمی اندک، بابونه همچنان به عنوان یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی در جهان شناخته میشود و برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۵- اکیناسه (سرخارگل)
اکیناسه یا سرخارگل (که به آن مخروطسانان نیز گفته میشود)، گیاهی گلدار و دارای خاصیتی درمانی است که محبوبیت بسیار زیادی هم دارد. در اصل متعلق به آمریکای شمالی است و سال‌ها توسط بومیان آمریکای برای درمان انواع بیماری‌ها از جمله بهوبد جای زخم، سوختگی، دندان‌درد، گلودرد و ناراحتی معده استفاده شده است.
تقریباً می‌توان گفت که همه قسمت‌های گیاه از جمله برگ‌ها، گلبرگ‌ها و ریشه‌ها به صورت دارویی قابل استفاده هستند – گرچه بسیاری از مردم معتقدند ریشه‌ها تأثیرگذاری بیشتری دارند. معمولاً اکیناسه را به عنوان چای یا مکمل مصرف می‌کنند، اما قابلیت استفاده موضعی را نیز دارد.
امروزه از این گیاه بیشتر برای درمان یا پیشگیری از سرماخوردگی استفاده می‌کنند، گرچه این مسئله چندان پایه علمی ندارد. نتایج حاصل از پژوهشی بر روی بیش از ۴۰۰۰ نفر نشان داد که احتمال ابتلا به سرماخوردگی پس از مصرف اکیناسه ۱۰ الی ۲۰٪ کاهش پیدا می‌کند، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این ماده بتواند خود سرماخوردگی را درمان کند.
گرچه داده‌های کافی برای بررسی تأثیرات طولانی مدت مصرف این گیاه در دسترس نیست، اما به طور کلی می‌توان گفت که استفاده کوتاه مدت از آن بی‌خطر است. با این حال، گاهی اوقات عوارض جانبی همچون حالت تهوع، درد معده و بثورات پوستی گزارش شده است. گیاه اکیناسه در بیشتر سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی در دسترس است، همچنین می‌توانید آن را به صورت آنلاین از برخی فروشگاهای اینترنتی خریداری کنید.
خلاصه مطلب
اکیناسه گیاهی گلدار است که بیشتر برای درمان و پیشگیری از سرماخوردگی استفاده میشود. گرچه پژوهش‌های انجام‌شده بر روی این گیاه محدود است، اما به طور کلی نتایج نشان می‌دهد که استفاده از آن می‌تواند تا ۲۰ درصد از بروز سرماخوردگی جلوگیری کند.
۶- جینسینگ
جینسینگ نوعی گیاه دارویی است که معمولاً ریشه‌های آن را به صورت چای دم می‌کنند و یا آن‌ها را خشک کرده و پودر آن‌ها را استفاده می‌کنند. این ماده بیشتر در طب سنتی چین برای کاهش التهابات و تقویت سیستم ایمنی، بهبود عملکرد مغز و افزایش سطح انرژی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جنسینگ انواع مختلفی دارد، اما دو نوع از محبوب‌ترین آن‌ها انواع آسیایی و آمریکایی است که به ترتیب نام‌های آن جینسینگ Panax و Panax quinquefolius است. تصور بر این است که جینسینگ آمریکایی بیشتر آرامش‌بخش است، در حالی که جینسینگ آسیایی خاصیت تحریک‌کننده‌تری دارند. گرچه سال‌ها است که افراد از جنسینگ استفاده می‌کنند، اما همچنان پژوهش‌های مدرن بیشتری در مورد خواص آن مورد نیاز است.
در عین حال، چندین آزمایش مختلف و پژوهش‌های حیوانی نشان داده است که ترکیبات منحصربه‌فرد این ماده به نام جینسنوزیدها، دارای خاصیت محافظت از نورون‌ها، ضد سرطان، ضد دیابت و تقویت‌کننده سیستم ایمنی است. با این وجود، تحقیقات انسانی بیشتری در این حوزه باید انجام شود.
استفاده کوتاه مدت از جنسینگ بی‌خطر است، اما در مورد استفاده طولانی مدت از آن اطلاعات چندانی در دسترس نیست. از جمله عوارض جانبی آن می‌توان به سردرد، کم خوابی و مشکلات گوارشی اشاره کرد. این ماده در بیشتر فروشگاه‌های مواد غذایی و به صورت آنلاین در دسترس است.
خلاصه مطلب
جینسینگ نوعی داروی گیاهی است که به طور مداوم در طب سنتی چینی برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود عملکرد مغز و افزایش سطح انرژی مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، مطالعات انسانی در این حوزه صورت نگرفته است.
۷- جینکوبیلوبا (Ginkgo biloba)
جینکوبیلوبا که به آن جینکو نیز گفته میشود، دارویی گیاهی است که از درخت پرسیاوشان گرفته میشود. این گیاه بومی کشور چین است. جینکو از هزاران سال پیش در طب سنتی چین مورد استفاده قرار می‌گرفت و امروزه نیز به عنوان یک مکمل گیاهی پرفروش همچنان استفاده میشود. این ماده حاوی انواع مختلفی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است و تصور میشود که فواید بسیار زیادی برای بدن داشته باشد.
به طور سنتی از دانه‌ها و برگ‌ها برای تهیه چای و تنتور [یکی از بهترین اشکال دارویی گیاهان که از زمان قدیم مورد استفاده بوده است. محلول‌های هیدرو الکلی مخلوط آب و الکل و عصاره‌ی گیاهان] استفاده میکردند، اما امروزه بیشتر عصاره برگ‌های آن مصرف میشود. برخی افراد از خوردن میوه خام و دانه‌های تُست شده آن نیز لذت می‌برند. اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که دانه‌ها تا حدی سمی هستند و باید در مقدار بسیار کم خورده شود.
گفته میشود که گیاه جینکو می‌تواند طیف وسیعی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی، زوال عقل، مشکلات ذهنی و اختلال عملکرد جنسی را درمان کند. با این حال، پژوهش‌های کافی در مورد این تأثیرات در دسترس نیست.
مصرف این گیاه برای بیشتر افراد مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، اما از جمله عوارض جانبی احتمالی آن می‌توان به سردرد، تپش قلب، مشکلات گوارشی، واکنش‌های پوستی و افزایش خطر خونریزی اشاره کرد. جینکو را می‌توانید به صورت آنلاین یا از فروشگاه‌ها خریداری کنید.
خلاصه مطلب
گیاه جینکوبیلوبا به طور سنتی برای درمان بیماری‌های بسیاری از جمله بیماری‌های قلبی، زوال عقل و اختلال عملکرد جنسی استفاده میشود، اما تحقیقات مدرن هنوز اثربخشی آن را برای هیچ یک از این بیماری‌ها اثبات نکرده است.
۸- آقطی سیاه یا انگور کولی (Elderberry)
آقطی سیاه نوعی داروی گیاهی باستانی است که به طور معمول از میوه پخته‌شده گیاه Sambucus nigra تهیه میشود. مدت‌های زیادی است که از این گیاه برای تسکین سردرد، درد عصب، درد دندان، سرماخوردگی، عفونت‌های ویروسی و یبوست استفاده میشود. امروزه از این دارو بیشتر به عنوان درمانی برای علائم مرتبط با آنفولانزا و سرماخوردگی استفاده میشود.
آقطی سیاه به صورت دوزی یا شربت در دسترس است. گرچه که هیچ دوز خاصی برای مصرف آن تجویز نشده است. برخی از افراد ترجیح می‌دهند شربت یا چای خود را با پختن این گیاه به همراه مواد دیگری همچون عسل و زنجبیل تهیه کنند.
مطالعات و پژوهش‌های آزمایشگاهی حاکی از آن است که ترکیبات این گیاه دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد میکروبی و ضد ویروسی است، اما تحقیقات انسانی هنوز در این حوزه صورت نگرفته است. با این حال، چندین پژوهش کوچک در مورد انسان‌ها و تأثیر این گیاه انجام شده که نشان می‌دهد که گیاه آقطی سیاه می‌تواند مدت‌زمان عفونت‌های آنفولانزایی را کوتاه کند، اما برای تعیین اینکه آیا این ماده مؤثرتر از درمان‌های ضد ویروسی معمولی است، هچمنان مطالعات بیشتر و وسیع‌تری مورد نیاز است.
استفاده کوتاه مدت از این گیاه بی‌خطر است، اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که مصرف میوه این گیاه به صورت نارس یا خام سمی است و ممکن است علائمی همچون حالت تهوع، استفراغ و اسهال ایجاد کند. بنابراین حتماً باید به صورت پخته‌شده مصرف شود. این گیاه را می‌توان از برخی فروشگاه‌های محصولات گیاهی و یا به صورت آنلاین خریداری کرد.
خلاصه مطلب
از گیاه آقطی سیاه می‌توان برای درمان علائم سرماخوردگی و آنفولانزا استفاده کرد. برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ممکن است تأثیر مثبت اندکی داشته باشد. این گیاه باید به صورت پخته‌شده مصرف شود، زیرا گیاه به صورت خام یا نارس سمی است.
۹- مخمر سنت جان یا علف چای (St. John’s wort)
(SJW) نوعی داروی گیاهی است که از گیاه گل دهنده Hypericum perforatum گرفته میشود. همچنین، از گل‌های کوچک و زرد آن به طور معمول برای تهیه چای، کپسول یا عصاره استفاده میشود. این گیاه بیشتر توسط یونانیان باستان استفاده می‌شد، با این حال، SJW هنوز هم اغلب توسط برخی از متخصصان پزشکی در مناطقی از اروپا تجویز میشود.
به لحاظ تاریخی این گیاه به منظور کمک به ترمیم جای زخم و تسکین بی‌خوابی، افسردگی و بیماری‌های مختلف کلیوی و ریوی مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما امروزه به طور عمده برای درمان افسردگی خفیف تا متوسط تجویز میشود.
بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که استفاده کوتاه مدت از SJW به اندازه برخی از داروهای ضد افسردگی معمولی می‌تواند تأثیرگذاری داشته باشد. با این حال، اطلاعات اندکی در مورد مضرات استفاده طولانی مدت از این گیاه و یا اثربخشی آن برای افرادی که افسردگی شدید یا افکار خودکشی دارند، در دسترس است. SJW عوارض جانبی نسبتاً کمی دارد، اما در برخی افراد ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیک، سرگیجه، گیجی، خشکی دهان و افزایش حساسیت به نور شود.
همچنین با داروهای زیادی از جمله داروهای ضد افسردگی، جلوگیری از بارداری، داروهای رقیق‌کننده خون، داروهای ضد درد خاص و برخی از انواع داروهای درمان سرطان تداخل دارد.
تداخلات دارویی خاص در برخی شرایط می‌تواند کشنده باشد، بنابراین اگر از داروهای تجویزی به خصوصی استفاده می‌کنید، پیش از مصرف از SJW حتماً با پزشک یا مشاور آگاه در این زمینه مشورت کنید. SJW به صورت آنلاین و در فروشگاه‌های مختلف در دسترس و قابل خریداری است.
خلاصه مطلب
گیاه مخمر سنت جان (St. John’s wort) می تواند درمان کننده افسردگی خفیف تا متوسط باشد. در عین حال، باید هنگام مصرف آن مراقب باشید که با داروهای دیگری تداخل نداشته باشد.
هشدارهایی برای استفاده از داروهای گیاهی
در صورتی که تصمیم به استفاده از مکمل‌های گیاهی را دارید، بهتر است برای اطمینان از مقدار مصرف مناسب، دانستن عوارض جانبی احتمالی و مراقبت از واکنش با دیگر داروها، با فردی متخصص در این زمینه مشورت کنید.
ایمنی
از آنجا که داروهای گیاهی از منابع طبیعی گرفته می‌شوند، باور غلط برخی افراد بر این است که آن ها ذاتاً بی‌خطر هستند، در صورتی که این طور نیست. درست مانند هر داروی دیگری، مکمل‌های گیاهی نیز ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کنند و یا با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید، تداخل ایجاد کنند.
برای مثال، گیاه آقطی سیاه به صورت خام سمی است، گیاه SJW به صورت خطرناکی با داروهای ضد افسردگی تداخل ایجاد می‌کند و مصرف همزمان ریشه سنبل‌الطیب با داروهای آرام‌بخش نیز تأثیری سوء برجای می‌گذارد.
علاوه بر این، تحقیقات کاملی بر روی بسیاری از داروهای گیاهی صورت نگرفته تا تأثیر آن‌ها را بر روی زنان باردار و شیرده بررسی کند. بنابراین، در صورتی که باردار هستید یا در دروان شیردهی به سر می‌برید، باید قبل از مصرف هر داروی گیاهی با فردی متخصص در این زمینه مشورت کنید و مطمئن شوید که مصرف آن برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند.
اطمینان از کیفیت
مسئله حائز اهمیت دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که داروهای گیاهی دقیقاً مانند سایر داروها تنظیم نمی‌شوند.
در برخی از کشورها مانند ایالات متحده، نیازی نیست تولید‌کنندگان گیاهان دارویی پیش از بازاریابی محصولات خود، اثبات اثر یا خلوصی از آن ماده را ارائه دهند. به این ترتیب، ممکن است فهرست مواد تشکیل‌دهنده آن محصول را به درستی ذکر نکنند و یا از ترکیبات خاصی استفاده کنند که بر روی برچسب محصول قید نشده باشد.
بنابراین، توصیه میشود برندهایی را انتخاب کنید که توسط یک سازمان ثالث از نظر کیفیت آزمایش شده باشد، مانند U.S. Pharmacopeia یا NSF International.
خلاصه مطلب
داروهای گیاهی ممکن است عوارض جانبی زیادی به همراه داشته باشند، بنابراین توصیه میشود قبل از مصرف آن‌ها حتماً با فردی متخصص در این زمینه مشورت کنید. همچنین، هنگام خرید آن‌ها حتماً برندهایی را انتخاب کنید که از نظر خلوص و کیفیت تأیید شده باشند.
سخن پایانی
بسیاری از افراد در سرتاسر جهان برای درمان به داروهای گیاهی روی آورده و به آن‌ها اعتماد می‌کنند. این داروها انواع بسیاری دارند، اما برخی از محبوب‌ترین آن‌ها عبارتند از جینکو، جینسینگ، زنجبیل، زردچوبه و بابونه. گرچه آن‌ها کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارند، اما بسیاری از مزایای آن‌ها پایه علمی قوی ندارند.
نکته دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که داروهای گیاهی نیز درست مانند سایر داروها ممکن است تداخلات دارویی ایجاد کنند. از این رو، توصیه میشود قبل از مصرف هر گونه داروی گیاهی یا مکمل جدید به برنامه روزانه خود، با فردی متخصص در این زمینه مشورت کنید.
منبع: healthline.com / ترجمه: فاطمه شهابی
