فرهنگ لغت شهری اصطلاح خرید درمانی را به عنوان «عملی می داند که در نتیجه یک سرخوردگی بروز کرده و تسکین دهنده استرس است».
البته شاید نیاز چندانی به گفتن این حرف نباشد و قطعا همه شما نسبت به این مسئله آگاهی دارید.
ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که گاهی خرید درمانی کرده باشید و بعد نسبت به کار خود احساس گناه کرده اید. اما باید بدانید که این سرزنش و احساس گناه کاملا نا به جا است.
طبق پژوهشی که در سال ۲۰۱۱ صورت گرفت، هنگامی که افراد احساس ناراحتی دارند، انجام یک خرید خوب و قابل اطمینان حس خوبی به آن افراد می بخشد و مهمتر اینکه اصلا احساس گناه یا ناراحتی در آن ها ایجاد نمی کند و به عنوان فردی که به تازگی شکستی را تجربه کرده و به همین منظور به خرید رفته است، این خبر را می توان نوعی قوت قلب در نظر گرفت.
به منظور کنجکاوی در مورد این پدیده و اینکه دقیقا چه زمانی به مسئله ای نگران کننده تبدیل می شود، از یک متخصص بهداشت روان راهنمایی گرفته و مجموع مطالعاتی که در این حوزه صورت انجام شده را مورد بررسی قرار داده و در ادامه هر آنچه لازم است بدانید، در اختیارتان قرار داده شده است.
هنگام خرید شما از قدرت تصمیم گیریتان استفاده می کنید و همین عمل انتخاب کردن به شما کمک می کند تا دوباره کنترل اطرافتان را بدست بگیرید.
برای مثال: هنگامی که وارد خانه جدیدم شدم، همه تمرکزم را روی این گذاشتم که اتاق خواب مورد علاقه ام را بچینم. به همین منظور، ساعات زیادی را صرف پیدا کردن وسایل مورد نظرم کردم و در اینترنت و فروشگاه های مختلف وقت گذراندم. در این بین، هر زمان که معامله ای انجام می دادم، به معنای واقعی کلمه احساس می کردم چقدر قدرت دارم که می توانم تعیین کنم خودم و نگاهم به زندگی چگونه باشد و آن سبک زندگی که دوست دارم انتخاب می کنم.
مطالعه ای که بر روی خرید درمانی انجام شده به این موضوع اشاره می کند که غم و اندوه به شدت با احساس خارج شدن کنترل محیط اطراف و اوضاع از دسترس افراد، در ارتباط هستند. به همین جهت گفته می شود که خرید کردن می تواند تا حدی آرامش بخش و تسکین دهنده باشد، زیرا به نوعی توهم کنترل اوضاع را در فرد ایجاد می کند.
آیا شما هم این هفته احساس اضطراب دارید؟ بله درست است، این حالت در بزرگسالی زیاد اتفاق می افتد و خرید می تواند بخشی از استرس را کاهش دهد. در حقیقت، در مواقعی که فرد تحت فشار و استرس قرار دارد، سعی می کند برای پر کردن خلاء و یا کنار آمدن با احساسات منفی، بیشتر خودش را درگیر کارهای لذتبخش کند. از این رو، مشابه سایر فعالیت های لذت بخش، خرید کردن نیز می تواند در قسمت هایی از مغز که به عنوان مسیر پاداش شناخته می شود، ترشح دوپامین را افزایش دهد.
همچنین، فرد می تواند هنگام دستیابی به موفقیت، خرید کردن را به عنوان راهی برای پاداش دادن به خود انتخاب کند. برروی یک پروژه سخت مشغول کار هستید؟ خب شاید زمان آن رسیده است که استراحتی به خود بدهید. پس بیرون رفته و خودتان را به یک دونات خوشمزه دعوت کنید. قطعا این کار شایسته شماست!
یکی از اولین خریدهایی که من بعد از به پایان رسید رابطه ام انجام دادم، خرید یک سرویس خواب بود و من دو برابر بیشتر از حد معمول وقت خودم را درون آن گذراندم
قبل از این شکست و پایان رابطه، از خوابیدن بدون نوازش های شبانه ای که به آنها وابسته بودم، واهمه داشتم. اما پس از تمام شدن آن ارتباط، زمانی که اولین شب بین آن لحاف و بالش های نرم خزیدم و به خواب رفتم، اصلا احساس تنهایی و ناراحتی نداشتم. در واقع، در آن جهنم دنج احساس راحتی داشتم و از اینکه می توانستم در تختخواب نرم و جدیدم شیرجه بزنم هیجان زده بودم و دیگر فرقی نمی کرد که نوازش شبانه ای باشد یا نه.
این قدرت خود-پروری چیزی مانند داشتن بیمه در مقابل نیروهای تاریک زندگی است. گرچه نمی توانید کنترل کنید که چه اتفاقی قرار است رخ بدهد، اما حداقل با ایجاد کمی راحتی برای خود، می توانید تا حدی جلوی ضربه های وارد شده را گرفته و از شدت آن ها کم کنید.
یکی از شگفت آورترین نتایج حاصل از مطالعه خرید درمانی در سال ۲۰۱۱ به این مسئله اشاره داشت که لذت و احساس رضایت حاصل از خرید، بیشتر از اولین خرید دوام دارد و در فرد مدت زمان بیشتری باقی می ماند، حتی اگر بسیاری از این خرید ها به صورتی ناگهانی انجام شده باشند.
در صورتی که مدت زمان زیادی چشم شما روی یک چیز خیره بماند و دیگر نتوانید فکر آن را از سرتان بیرون کنید، نشانه خوبی خواهد بود و در صورتی که آن متعلق به شما بشود، دقیقا به همان چیزی تبدیل خواهد شد که احساس رضایت را در شما ایجاد کرده و تا مدت زیادی این حس رضایت باقی می ماند. برعکس، آن دسته از خریدهایی که خیلی فوری و بدون فکر انجام می شود، به احتمال زیاد روز بعد جذابیت خود را از دست می دهد.
در هنگام اندوه و ناراحتی، امن ترین جای ممکن خانه است. همچنین در خانه چیزهایی دیگری مانند تلویزیون و اینترنت نیز به راحتی در دسترس هستند.
اما، هرکسی که دوره های طولانی مدت اضطراب یا افسردگی را تجربه کرده باشد، این مسئله را به خوبی می داند که انزوا و عزلت نشینی به مدت زیاد می تواند آن مارپیچهای ذهنی را حتی عمیق تر و تاریک تر کند. به همین جهت، خرید کردن به صورت فیزیکی و خروج از خانه بهانه ای برای خارج شدن از این محیط انزوا و گوشه گیری است.
در یکی از شکست هایی که تجربه کردم و به خرید رفتم، یک شلوار Levi’s خریدم. بدون اغراق با پوشیدن آن حس جیمیما کرکه (یک بازیگر زن آمریکایی) داشتم. زیرا هر کاری که به ذهنم خطور می کرد می توانستم انجام بدهم.
کالاهای فیزیکی این توانایی را دارند که اعتماد به نفس لازم برای مواجهه با جهان را به ما بدهند – درست مانند نمک و فلفل ساب های مکانیکی که امید تازه ای به یک فرد دارای ورم مفاصل بخشیده و همچنین آرام پزهایی که تا حدی سختی آشپزی کردن را کم کرده است.
اگر تا به حال موهایتان را چتری زده و یا خال کوبی کرده باشید، به خوبی درک خواهید کرد که چگونه یک زمان معین در زندگی شما می تواند به یک نماد فیزیکی گره بخورد. برای من این مسئله همیشه به لباس مربوط بوده است.
زمانی که ۲۲ سال سن داشتم، در فروشگاه کوچکی در زیرزمین کلیسا، چشمم به یک کت جین خیلی بزرگ افتاد. از آن خوشم آمد اما زمانی که تگ روی کت را برگردانده و قسمت ۱۱ دلاری اش را دیدم، آن را سر جایش قرار دادم (من در آن زمان با مبلغی معادل ۷۰۰ دلار در ماه زندگی می کردم).
تمام روز بعد و در محل کار به آن کت فکر می کردم و می دانستم که آن به من تعلق دارد. پس دوباره به فروشگاه رفتم و از اینکه دیدم هنوز روی چوب لباسی آویزان است خوشحال شدم. آن را خریدم و به مدت یک سال هر روز پوشیدم. اکنون به عنوان یادآوری از آن دوران در کمد من آویزان است: زمانی که ۱۱ دلار پول زیادی محسوب می شد و زمانی که آن کت جین بزرگ زیبایی ایده آل من بود.
به گفته محققان، به منظور اطمینان از این امر، بسیار مهم است که بر خود نظارت داشته باشید و بدانید که به صورت اجباری درگیر هیچ گونه فعالیتی نیستید.
در حالی که خرید درمانی به طور کلی امری معمول و بدون آسیب در نظر گرفته می شود، اما همچنان فرد باید سطحی کلی از خودآگاهی را در مورد عاداتش در زمینه چگونگی خرید برای بهبود سلامت روان و همچنین کنترل بودجه خود حفظ کند.
در ادامه چند روش برای جلوگیری از پریشانی پس از خرید درمانی ارائه شده است:
پیشنهاد می شود ماهانه مبلغ معقولی که می توانید به خرید اختصاص دهید، کنار بگذارید. حتی می توانید مقدار پول معین را به صورت پول نقد در پاکتی قرار داده و در وقت مقرر با آن به خرید بروید. زیرا خرید با پول نقد خیلی واقعی تر به نظر می رسد.
همچنین می توانید از نرم افزارها و برنامه های مدیریت بودجه استفاده کننید و به شکل بصری مشاهده کنید که پول های خود را به چه شکل و صرف خرید چه مواردی کرده اید.
یک قانون خوب برای بودجه بندی، تقسیم پولی است که پس از برداشت هزینه های ماهانه به دست می آید. در این صورت تصمیم می گیرید که با چند در صد از این پول پس انداز کرده و احساس خوبی را در خود تقویت کنید.
این پول باقی مانده در اصطلاح پول «مخصوص سرگرمی» گفته می شود و می تواند به طور کامل صرف امور تفریحی شما شود.
تا به حال به این موضوع دقت کرده اید که پس از کلیک آخر و نهایی کردن سفارش خود، کمی هیجان به شما دست می دهد؟ خب، گاهی اوقات به جای دلبستگی به چیزهایی که میخریم، فقط به دنبال همان کمی هیجان هنگام خرید و سفارش محصول هستیم. به همین دلیل است که پس از گذشت یکی دو روز آن احساس خوب و هیجان از بین می رود.
در این شرایط، اگر متوجه می شوید که بیش تر از حد معین پول خرج کرده اید و از خرید خود چندان رضایت ندارید، بهتر است خرید شما قابل بازگشت باشد تا حداقل بتوانید پولتان را پس بگیرید.
برای اینکه زیادی از حد خرید نکنید، بهتر است در وهله اول به این نکته توجه کنید که چرا احساس نیاز به خرید پیدا کرده اید!
اگر متوجه شدید همیشه پس از پایان یک بحث و مشاجره به سراغ خرید می روید، آگاهی از این امر به شما کمک می کند تا از این به بعد، به جای خریدی که صرفا عملی در واکنش به شرایط فعلی شما است، پاسخ خود را تغییر داده و کار دیگری را جایگزین کنید.
به خاطر کیف پولتان هم که شده خرید درمانی نباید تنها مکانیسم مقابله شما با مسائل باشد. از این رو، دیگر فعالیت های لذت بخش و البته ارزان قیمت در ادامه توصیه شده است:
خرید کردن به طور کلی عملی است که باعث احساس شادی و رضایت می شود اما گاهی اوقات از کنترل خارج می شود و به امری تبدیل می شود که نه تنها دیگر مورد رضایت نیست، بلکه مشکلاتی جدی به بار می آورد. همچنین، بیشتر ما افرادی هستیم که منبع بی پایانی از پول برای خرج کردن در دسترس نداریم و بالاخره روزی همه پول های ما به پایان می رسد.
اگر رفتار خرید شما باعث بروز پریشانی های منظم یا اختلال می شود، ممکن است شما دچار اختلال خرید اجباری شده باشید. این مسئله اغلب در کنار سایر شرایط سلامت روان بروز پیدا می کند از جمله اختلالات خلقی و اضطرابی، اختلال استفاده از مواد مخدر و مشکلات کنترل انگیزشی.
در این شرایط، بسیاری از افراد متوجه می شوند که همچنان پس از خرید کردن ناراضی هستند و «مشکل» آن ها واقعا حل نشده است. این مسئله اغلب نشان از مشکلی ریشه ای و عمیق تر دارد، از جمله عزت نفس پایین، تنهایی، اضطراب یا افسردگی.
اگر نگران عادات خرید خود هستید، بهتر است به دنبال علائم هشدار دهنده زیر باشید:
علیرغم اصطلاح «خرید درمانی»، باید این نکته مهم را به یاد داشته باشید که به طور کلی خرید کردن نمی تواند جای واقعی درمان یا سایر مداخلات بهداشت روان را بگیرد.
اگر روند خرید کردن شما دارد به شکل نگران کننده ای تبدیل می شود، اولین اقدام مشاوره با متخصص بهداشت روان است. به این صورت می توانید برای کنترل اوضاع از راهنمایی های ایشان کمک بگیرید.
منبع: greatist.com / ترجمه: فاطمه شهابی