عوامل خطرساز برای دیابت نوع ۲ و چگونگی مدیریت آن
شاید دلایل خیلی دقیقی برای بروز دیابت نوع ۲ هنوز شناخته شده نباشد، اما می‌دانیم که برخی عوامل خاص می‌تواند شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
برخی از عوامل خاص و البته خارج از کنترل فرد عبارتند از:
- در صورت داشتن برادر، خواهر یا والدینی که دیابت نوع ۲ دارند، شانس ابتلا برای شما بیشتر خواهد بود.
- ابتلا به دیابت نوع ۲ در هرسنی ممکن است، اما با افزایش سن، خطر ابتلا نیز بیشتر می‌شود. به ویژه زمانی که به ۴۵ سالگی نزدیک می‌شوید.
- افراد آفریقایی-آمریکایی، آمریکایی‌های اسپانیایی تبار، آمریکایی-آسیایی‌ها، ساکنین جزایر اقیانوس آرام و بومیان آمریکا (سرخپوستان آمریکایی و بومیان آلاسکا) نسبت به قفقازی‌ها بیشتر درمعرض خطر هستند.
- زنان مبتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیز در معرض خطر بیشتری هستند.
البته شاید بتوان این عوامل را تغییر داد:
- اضافه وزن به این معنا که بدن از بافت چربی زیادی تشکیل شده باشد و این امر باعث می‌شود سلول‌های آن در برابر انسولین مقاومت بیشتری داشته باشد. وجود چربی اضافی در شکم نسبت به باسن و ران‌ها شانس ابتلا را افزایش می‌دهد.
- کم تحرکی نیز خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌یابد. زیرا ورزش منظم از قند استفاده کرده و به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا واکنش بهتری به انسولین نشان دهند.
- خوردن مقدار زیادی غذای ناخواسته یا به طور کلی پر خوری باعث برهم خوردن میزان قند خون می‌شود.
همچنین در صورت ابتلا به دیابت حاملگی یا شرایط پری دیابتیک، در معرض خطر بیشتری هستید، زیرا هر دو حالت در اثر بالا رفتن قند خون ایجاد می‌شود. از این رو بهتر است درمورد عواملی که می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد اطلاعات خود را بیشتر کنید.
تشخیص دیابت نوع ۲
فرقی نمی‌کند که شما در شرایط پری دیابتیک باشید یا نه، در صورت بروز علائم دیابت باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند اطلاعات زیادی را از آزمایش خون بدست آورد. آزمایش تشخیصی شامل موارد زیر است:
- آزمایش هموگلوبین A1C. این آزمایش به طور متوسط میزان قند خون را در دو یا سه ماه گذشته اندازه گیری می‌کند. برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیستید و پزشک می تواند براساس نتایج بدست آمده مسئله شما را تشخیص دهد. همچنین به این آزمایش، آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله نیز گفته می‌شود.
- آزمایش قند پلاسما ناشتا. این آزمایش میزان قند موجود در پلاسما را اندازه‌گیری می‌کند. ممکن است لازم باشد قبل از انجام آن فرد به مدت ۸ ساعت چیزی نخورد.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی. در این آزمایش، سه بار از فرد خون گرفته می‌شود: قبل، یک ساعت بعد و دو ساعت بعد از نوشیدن یک دوز گلوکز خوراکی. نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که بدن شما قبل و بعد از نوشیدن گلوکز چقدر توانایی مقابله با آن را دارد.
سپس در صورت ابتلا به دیابت، پزشک اطلاعاتی در مورد نحوه مدیریت و کنترل بیماری به شما ارائه می‌دهد، از جمله:
- چگونه می‌توان میزان قند خون را به تنهایی کنترل کرد
- توصیه‌های غذایی
- توصیه‌های مربوط به فعالیت‌های بدنی
- اطلاعات مربوط به داروهای مورد نیاز
شاید لازم باشد برای درمان دیابت به متخصص غدد مراجعه کنید. همچنین ممکن است در ابتدای ابتلا به بیماری، برای اطمینان از عملکرد برنامه درمانی خود بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
به این نکته توجه داشته باشید که تشخیص به موقع، کلید اصلی مدیریت صحیح دیابت است. بنابراین، باید اطلاعات خود را در این زمینه همواره به روز نگه دارید.
نکاتی پیرامون چگونگی پیشگیری از دیابت نوع ۲
شما همواره نمی‌توانید از دیابت نوع ۲ پیشگیری کنید، زیرا در مورد عواملی مانند ژنتیک، قومیت یا سن کاری از دستتان بر نمی‌آید.
با این وجود، با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌توان تا حدودی ابتلا به این بیماری را به تأخیر انداخت و یا حتی از شروع آن جلوگیری کرد و فرقی نمی‌کند که عوامل خطرسازی همچون پری دیابتیک را داشته باشید یا خیر.
رژیم غذایی
در رژیم غذایی جدید خود باید مصرف قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده را محدود کرده و آنها را با غلات کامل با گلیسمی پایین، کربوهیدرات‌ها و فیبرها جایگزین کنید. مواد تأمین‌کننده پروتئین شامل گوشت بدون چربی، مرغ یا ماهی است. همچنین به دریافت اسیدهای چرب امگا ۳ برای سلامت قلب از انواع خاصی از ماهی‌ها، چربی‌های اشباع نشده تکی و چربی‌های اشباع نشده چندگانه نیاز دارید. لبنیات نیز باید کم‌چرب باشند.
البته این‌ها تنها چیزی نیست که باید خورده شود، بلکه میزان خوردن شما نیز بسیار اهمیت دارد. از این رو باید در مورد میزان غذایی که می‌خورید احتیاط کرده و سعی کنید هر روز در زمان مشخصی وعده‌های غذایی را میل کنید.
دیابت نوع ۲ با عدم تحرک مرتبط است. انجام روزانه ۳۰ دقیقه ورزش هوازی می‌تواند تأثیر بسزایی در سلامتتان داشته باشد. همچنین سعی کنید در طول روز حرکات اضافه‌تری داشته باشید.
مدیریت و کنترل وزن
در صورتی که فردی اضافه وزن داشته باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در آن فرد افزایش می‌یابد. داشتن و رعایت یک رژیم غذایی سالم، متعادل و ورزش روزانه به شما کمک می‌کند تا وزن خود را کنترل کنید. در صورتی که این توصیه‌ها تغییر چندانی در وزنتان ایجاد نکرد، می‌توانید به پزشک مراجعه کرده و از توصیه‌های ایشان برای کاهش وزنی مطمئن استفاده کنید.
خلاصه مطلب
تمام توصیه‌های ذکر شده مانند تغییرات در رژیم غذایی، ورزش و مدیریت وزن در همکاری با هم است که میزان قند خون را در طول روز در محدوده ایده آل حفظ می‌کند.
عوارض مرتبط با دیابت نوع ۲
برای بسیاری از افراد، دیابت نوع ۲ می‌تواند به طور مؤثری کنترل شود. اما در صورتی که به درستی کنترل نشود، می‌تواند تقریبا روی تمام اعضای بدن تأثیر بگذارد و منجر به بروز عوارض جدی شود، از جمله:
- مشکلات پوستی، مانند عفونت‌های باکتریایی یا قارچی
- آسیب عصبی یا نوروپاتی که منجر به از دست دادن احساس یا بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در اندام‌های انتهایی بدن شده و همچنین مشکلات گوارشی مانند استفراغ، اسهال و یبوست ایجاد می‌کند.
- گردش خون ضعیف در پا که باعث می‌شود هنگام بریدگی یا عفونت در این نواحی بهبود پاها دشوار باشد و همچنین می‌تواند منجر به گانگرن و از بین رفتن خود پا شود.
- اختلال شنوایی
- آسیب شبکیه یا رتینوپاتی و آسیب چشم که می تواند منجر بدتر شدن وضعیت بینایی، گلوکوم و آب مروارید شود
- بیماری‌های قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، تنگی عروق، آنژین، حمله قلبی و سکته
افت قند خون
افت قند خون یا Hypoglycemia زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون کاهش یافته باشد. از جمله علائم آن می‌توان به لرزش، سرگیجه و دشواری در گفتار اشاره کرد. این مسئله معمولاٌ به خوردن یک غذا یا نوشیدنی شیرین مانند آب میوه، نوشابه یا یک آب نبات سفت، بر طرف می‌شود.
بالا رفتن قند خون
Hyperglycemia یا همان افزایش قند خون زمانی رخ می‌دهد که قند خون به شدت بالا رفته باشد. به طور معمول با تکرر ادرار و افزایش تشنگی نشان داده می‌شود. ورزش کردن می‌تواند در کاهش قند خون مؤثر باشد.
عوارض آن در حاملگی و پس از آن
در صورتی که در دوران بارداری به دیابت مبتلا هستید، باید شرایط خود را به دقت کنترل کنید. زیرا دیابتی که کنترل ضعیفی دارد می‌تواند:
- بارداری، درد و زایمان را دشوار کند
- به اندام‌های در حال رشد کودک خود آسیب برساند
- باعث اضافه وزن بیش از حد کودک شود
همچنین ممکن است خطر ابتلا به دیابت در دوران زندگی کودک را افزایش دهد.
خلاصه مطلب
دیابت با طیف وسیعی از عوارض همراه است. زنانی که مبتلا به دیابت هستند و یک بار دچار حمله قلبی شده‌اند، احتمال اینکه دوباره حمله قلبی به آنها دست بدهد دوبرابر دفعه اول است. خطر ابتلا به نارسایی قلبی در آنها نیز چهار برابر زنان فاقد دیابت است. مردان مبتلا به دیابت ۳٫۵ برابر احتمال ابتلا به اختلال نعوظ (ED) دارند و در نهایت آسیب و نارسایی کلیوی می‌تواند زنان و مردان مبتلا به این بیماری را تحت تأثیر قرار دهد.
اطلاعات آماری در مورد دیابت نوع ۲
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) منبع معتبر آمار زیر را در مورد دیابت در ایالات متحده گزارش می‌دهد:
- بیش از ۳۰ میلیون نفر به دیابت مبتلا هستند و این حدود ۱۰ درصد از جمعیت را شامل می‌شود.
- از هر چهار نفر یک نفر تصورش را نمی‌کند که به دیابت مبتلا باشد.
- پری دیابتیک ۸۴٫۱ میلیون بزرگسال را تحت تأثیر قرار داده و ۹۰ درصد آنها از آن بی‌اطلاع هستند.
- بزرگسالان غیر‌اسپانیایی سیاه پوست، اسپانیایی‌ها و آمریکایی‌های بومی تقریبا دو برابر بزرگسالان سفیدپوست غیر‌اسپانیایی به دیابت مبتلا هستند.
به گزارش آماری ADA:
- در سال ۲۰۱۷، بیماری دیابت ۳۲۷ میلیارد دلار هزینه مستقیم پزشکی برای ایالات متحده و کاهش بهره‌وری را در پی داشته است.
- میانگین هزینه‌های پزشکی در افراد دیابتی حدود ۲ تا ۳ برابر بیشتر از هزینه‌هایی برای نبود دیابت است.
- بیماری دیابت به عنوان هفتمین علت اصلی مرگ و میر یا به عنوان دلیل اصلی مرگ و یا به عنوان عاملی مؤثر در مرگ در ایالات متحده شناخته می‌شود.
منبع معتبر سازمان بهداشت جهانی (WHO) آمار زیر را گزارش می‌دهد:
- در سال ۲۰۱۴، شیوع جهانی دیابت در سال برای بزرگسالان ۸٫۵ درصد بوده است.
- در سال ۱۹۸۰، تنها ۴٫۷ درصد از بزرگسالان در سراسر جهان به دیابت مبتلا بودند.
- در سال ۲۰۱۶، بیماری دیابت به تنهایی باعث مرگ چیزی حدود ۱٫۶ میلیون نفر در سراسر جهان شد.
- بیماری دیابت خطر حمله قلبی و سکته مغزی در بزرگسالان را تقریبا به سه برابر افزایش می‌دهد.
- همچنین دیابت یکی از دلایل اصلی نارسایی کلیه به شمار می رود.
تأثیر دیابت بسیار گسترده و عمیق است و زندگی حدود نیم میلیارد انسان در سرتاسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است.
مدیریت دیابت نوع ۲
مدیریت دیابت نوع ۲ ملزم به انجام کار گروهی است. از این رو، شما باید همکاری مستقیم با پزشک داشته باشید اما در نهایت، بسیاری از نتایج به اقدامات خودتان بستگی دارد.
ممکن است پزشک از شما بخواهد تا برای مشخص کردن میزان قند خون، آزمایش خون دوره‌ای انجام دهید. این کار کمک می‌کند تا با موفقیت بیشتری بیماری خود را کنترل کنید و در صورت مصرف دارو نیز این آزمایش‌ها به شما کمک می‌کند تا میزان عملکرد آنها را بهتر ارزیابی کنید.
از آنجا که دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد، پزشک باید فشار خون و سطح کلسترول خونتان را نیز کنترل کند.
در صورتی که علائم بیماری قلبی دارید نیز ممکن است برخی آزمایش‌های دیگر مورد نیاز باشد، از جمله الکتروکاردیوگرام (نوار قلب یا EKG) یا تست استرس قلبی.
دنبال کردن نکات نیز برای کمک به مدیریت و کنترل دیابت مفید است:
_رژیم غذایی متعادل داشته باشید که سبزیجات غیر نشاسته‌ای، فیبر غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های اشباع نشده را شامل شود.
_از مصرف چربی‌های ناسالم ، قندها و کربوهیدرات‌های ساده خودداری کنید.
_به محدوده وزن سالم رسیده و آن را حفظ کنید.
_ورزش روزانه داشته باشید.
_تمام داروهای خود را طبق توصیه پزشک مصرف کنید.
_برای آزمایش میزان قند خون در بین جلسات مراجعه به پزشک، از دستگاه‌های تست قند خون خانگی استفاده کنید. پزشک به شما می‌گوید که این کار هر چند وقت یک بار باید انجام شود و دامنه هدف چه مقدار باید باشد.
همچنین بهتر است در این زمینه آموزش‌هایی را به اعضای خانواده خود بدهید تا آن ها علائم هشدار دهنده افت قند خون یا قند خون بالا را بشناسند و بتوانند در موارد اضطراری به شما کمک کنند. بعلاوه، توصیه می‌شود همه اعضای خانواده یک رژیم غذایی سالم را دنبال کرده و در فعالیت‌های ورزشی شرکت داشته باشند.
منبع: healthline.com / ترجمه: فاطمه شهابی
