دیابت نوع ۱ چه تأثیری روی خواب می‌گذارد و چه کاری می‌توانید در مورد آن انجام دهید
یک وجه اشتراک بین مبتلایان به دیابت نوع ۱ (T1D) آن است که بسختی می‌توانند خواب شبانه راحتی داشته باشند. با وجود نوسانات شدید قند خون، هشدارهای دستگاه کنترل قند خون در آخر شب، رفت و آمد به دستشویی و اضطراب شبانه ناشی از T1D گاهی اوقات جایی برای یک خواب خوب در برنامه روزمره این افراد وجود نخواهد داشت.
مطالعات نشان می‌دهد که اختلالات خواب در در هر نوع دیابت، بسیار رایج است و در مورد T1D «خواب ممکن است در نتیجه هر دو جنبه رفتاری و فیزیولوژیکی مختل شود که می‌تواند بر پیشرفت بیماری و ایجاد عوارض تأثیر منفی بگذارد.»
اجازه دهید در مورد اینکه T1D چگونه بر خواب تأثیر می‌گذارد و چه کارهایی می‌توانید برای بهبود کمیت و کیفیت خواب‌تان انجام دهید، صحبت کنیم.
ریسک‌های ناشی از کمبود خواب
با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تقریبا یک سوم از بزرگسالان آمریکایی به اندازه کافی نمی‌خوابند. میزان خواب کافی از نظر آکادمی پزشکی خواب آمریکا برای بزرگسالان ۱۸ تا ۶۰ ساله، ۷ ساعت یا بیشتر از ۷ ساعت در شب است.
با توجه به CDC افرادی که در شهرها و در شمال شرق زندگی می‌کنند، کمترین میزان خواب را دارند و تقریبا ۱۱ درصد از آمریکایی‌ها کمتر از ۶ ساعت در شب می‌خوابند.
کمبود خواب مزمن با افزایش خطر چاقی، بیماری قلبی، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، سکته مغزی، افزایش استرس، افزایش وقوع تصادفات و حتی مرگ زودرس مرتبط است.
CDC همچنین خاطرنشان می‌کند که احتمال بروز رفتارهای پر خطر – مانند نپوشیدن کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه سواری، نسبتن کمربند ایمنی در هنگام رانندگی و رانندگی در حین مستی – در دانش آموزانی که کمتر از ۷ ساعت در شب می‌خوابند، بالاتر از دانش آموزانی است که ۹ ساعت یا بیشتر می‌خوابند.
داشتن خواب کافی برای افراد مبتلا به T1D بسیار مهم است چون محرومیت از خواب می‌تواند باعث مقاومت به انسولین و پریشانی روانی شود و مدیریت دیابت را بطور کلی دشوارتر سازد.
مزایای سلامتی خواب
بدیهی است که داشتن خواب کافی همانند تغذیه صحیح و ورزش منظم برای سلامت جسمی و روانی مطلوب، بسیار مهم است. وقتی فردی می‌خوابد، بدن او سلول‌های آسیب دیده ناشی از استهلاک روزانه را بازسازی و ترمیم می‌کند. خواب به پاکسازی عروق خونی، کاهش التهاب و آماده سازی بدن برای روز بعد کمک می‌کند. خواب همچنین سطح هورمون‌های بدن را متعادل می سازد و یک نقش کلیدی در سطوح کورتیزول، سروتونین، ملاتونین، گرلین، آدرنالین و لپتین در بدن ایفا می‌کند که به بدن کمک می‌کند همه چیز را کنترل نماید؛ از مدیریت استرس و سطوح انرژی گرفته تا کنترل خشم، حفظ انگیزه، مدیریت گرسنگی و سیری و حفظ سلامت عاطفی. خواب همچنین از سیستم ایمنی بدن محافظت کرده و به افراد کمک می‌کند تا با عفونت‌ها و ویروس‌های روزمره بهتر مبارزه کنند. بعنوان مثال یک مطالعه نشان داد احتمال سرما خوردن افرادی که بمدت ۲ هفته کمتر از ۷ ساعت در شب خوابیده بودند، ۳ برابر آنهایی بود که در این مدت، ۸ ساعت یا بیشتر خوابیده بودند – هر دو گروه در معرض ویروس سرماخوردگی قرار گرفته بودند.
اختلالات خوابی که بر افراد مبتلا به T1D اثر می‌گذارند
در حالیکه بسیاری از اختلالات خواب با دیابت نوع ۲ (T2D) مرتبط هستند اما مبتلایان به دیابت نوع ۱ از جمله کودکان، نوجوانان و بزرگسالان نیز اغلب با اختلالات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند. یک مطالعه نشان داد که افراد مبتلا به T1D در ۳۵ درصد مواقع، کیفیت ذهنی خواب ضعیفی دارند – این رقم برای سایر افراد ۲۰ درصد است.
اختلالات خوابی که معمولا با T1D همراه هستند، عبارتند از:
- شب ادراری، وضعیتی که فرد در آن به دلیل نیاز به دفع ادرار، شب‌ها بطور مکرر از خواب بیدار می‌شود. این مشکل در افراد مبتلا به T1D به دلیل هیپرگلیسمی (قند خون بیش از حد بالا) که باعث تکرر ادرار می‌شود، بسیار رایج است.
- آپنه خواب انسدادی و اختلال تنفس در هنگام خواب، زمانی رخ می‌دهد که عضلات پشتیبانی کننده از بافت‌های نرم در گلو بطور موقت شل می‌شوند. هنگامیکه این امر اتفاق می‌افتد، راه‌های هوایی شما می‌توانند باریک یا حتی بسته شوند و تنفس برای مدت بسیار کوتاهی قطع گردد.
- آپنه خواب مرکزی، شکل دیگری از آپنه خواب که در آن بعلت اشتباه (قاطی) شدن سیگنال‌های مغزی کنترل کننده تنفس، در طول خواب تنفس شما برای مدت کوتاهی قطع می‌شود.
- سندروم پای بیقرار که در آن تکان دادن غیر ارادی پا و گرفتگی پا در طول شب، کیفیت و کمیت خواب را بهم می‌ریزد. بزرگسالان مبتلا به دیابت در مقایسه با افراد عادی، بیشتر در معرض ابتلا به این سندروم قرار دارند.
- اختلالات خواب عمومی و کیفیت خواب پایین. در یک بررسی مطالعاتی در سال ۲۰۲۰ مشخص شد که کودکان مبتلا به T1D نسبت به کودکان دیگر، سطوح بسیار بالاتری از اختلالات خواب را گزارش کردند. در یک مطالعه دیگر، بزرگسالان ۳۰ تا ۴۰ ساله مبتلا به T1D گزارش کردند که کیفیت خواب آنها بر اساس ۶ شاخص برای کیفیت زندگی، بدتر از افرادی است که مبتلا به T1D نیستند.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ میزان بالایی از این اختلالات را تجربه می‌کنند و این اختلالات اغلب با نرخ‌های بالاتر نوروپاتی (آسیب عصب) و نفروپاتی (بیماری کلیوی) مرتبط است.
این اختلالات علاوه بر بی خوابی در خواب آلودگی روزانه نیز نقش دارند. خواب آلودگی در طول روز نه تنها بر مدیریت دیابت بلکه بر کیفیت کلی زندگی نیز تأثیر منفی می‌گذارد. وقتی به اندازه کافی نمی‌خوابید، به احتمال زیاد به انسولین بیشتری برای کنترل قند خون‌تان نیاز خواهید داشت – بدلیل مقاومت به انسولین ناشی از افزایش سطوح کورتیزول.
وقتی سطوح هورمونی لپتین متعادل نباشد، بدن شما بطور طبیعی گرسنه‌تر خواهد بود که خوردن، مدیریت وعده‌های غذایی و شمارش کربوهیدرات‌ها را دشوارتر می‌سازد.
بدتر از آن، شما در طول روز خسته‌تر خواهید بود که علاوه بر تأثیر منفی روی عملکرد تحصیلی یا کاری‌تان باعث می‌شود که برای ورزش، آشپزی و بطور کلی مراقبت از خودتان انرژی کافی نداشته باشید. همه اینها می‌توانند مدیریت دیابت را به یک فاجعه تبدیل کنند.
مشکل دیگر آن است که اگر بعلت خواب آلودگی در طول روز مجبور شوید در هنگام ظهر چرت بزنید، ممکن است همان شب نتوانید براحتی بخوابید که می‌تواند به بی خوابی مزمن منجر شود و فقط مشکل را تشدید کند. در نتیجه سطوح قند خون و A1C شما بالاتر خواهد رفت و مدیریت دیابت بطور کلی برای شما دشوارتر خواهد شد.
چند نمونه از مشکلات خواب افراد دیابتی از زبان خودشان
گلن مک کالوم، یک مهندس نرم افزار مبتلا به T1D از ونکوور کانادا می گوید: «مشکل من چیزی تشخیص داده شد که متخصص غدد آن را آپنه خواب موضعی می‌نامد. من بطور تصادفی هر چند هفته یکبار با سردرد شدید از خواب بیدار می‌شوم و نمی‌توانم به صفحات نمایش نگاه کنم. آن تقریبا شبیه جت لگ است و تمام روز طول می‌کشد. به همین دلیل من هیچ وقت برای صبح برنامه ریزی نمی‌کنم. بخاطر این مشکل از تعیین اهداف دلسرد شدم و ورزش را ترک کردم چون نمی توانستم از رختخواب بیرون بیایم.»
لئو کوخ، نوجوانی که بیشتر عمر خود را با T1D زندگی کرده است، از زمان تشخیص این بیماری در ۲ سالگی با اختلالات خواب دست و پنجه نرم می‌کند. مادر او می‌گوید که هر چیزی از «انسداد پمپ گرفته تا افت قند خون بخاطر ورزش یا بالا رفتن آن بخاطر هورمون‌های رشد یا استرس می‌تواند خواب شبانه لئو را مختل کند. تفاوت در این است که لئو اکنون بزرگتر شده و بهتر می‌تواند وضعیتش خود را مدیریت کند بنابراین مثل قبل خواب آلود بنظر نمی‌رسد. اما حقیقت این است که ابتلا به دیابت نوع ۱ باعث شده که خواب شبانه راحتی نداشته باشد.»
اَبی بورچ، ۹ سال است که به دیابت نوع ۱ مبتلا است. کیفیت خواب پایین برای او بسیار آشناست: «من نیمه‌های شب برای دستشویی رفتن از خواب بیدار شدم اما متوجه شدن که در دستشویی حتی توان پاره کردن دستمال توالت را ندارم… آنگاه فهمیدم که بخاطر افت قند خون بیدار شده‌ام نه بدلیل آنکه دستشویی دارم.»
حتی اگر قند خون‌تان بالا یا پایین نرود، مدیریت دیابت در تمامی ساعات می‌تواند خواب شما را مختل کند بخصوص اگر از یک مانیتور مداوم گلوکز (CGM) استفاده نمی‌کنید.
کیران کومار از فرید آباد هند می‌گوید: «در آگوست ۲۰۲۰ مشخص شد که فرزندم به دیابت نوع ۱ مبتلا است اما از آنجایی که هنوز CGM نداریم، به ما توصیه شد که حداقل ۲ بار در شب قند خون را بررسی کنیم: یکبار در ۲ صبح و یکبار در ۵ صبح. این، خواب کل خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. محدودیت دیگری که برای ما وجود دارد، تزریق انسولین او در ساعت ۱۰ شب است. این امر مستلزم بیدار شدن تمام اعضای خانواده با هشدارهای چند دستگاه است و به میزان قابل توجهی بر کیفیت و کمیت خواب تأثیر گذاشته است.»
نیاز به دستورالعمل‌های خواب جدید برای مبتلایان به T1D
همه این مسائل باعث شد که محققان و کارشناسان خواستار دستورالعمل‌های خواب جدید برای افراد مبتلا به T1D (و در برخی موارد حتی خانواده‌های آنها) شوند. دکتر میشل پرفکت، دانشیار مطالعات ناتوانی و روانی – آموزشی در دانشگاه آریزونا پس از بررسی نزدیک به ۶۰ مطالعه در مورد خواب، خواستار توصیه‌های خاص غربالگری خواب برای افراد مبتلا به T1D شد.
در مقاله‌ای که او در مجله طبیعت و علم خواب منتشر کرد، اظهار داشت که شواهد آماری قابل توجهی وجود دارد که نشان دهنده ارتباط مستقیم بین خواب کافی و پیامدهای سلامت در مبتلایان به T1D است. او می‌گوید که کمیت و کیفیت خواب باید در طول غربالگری‌های معمول سلامت در افراد مبتلا به T1D مورد توجه قرار گیرد (درست مانند اندازه گیری وزن یا فشار خون).
برخی از ابزارهایی که او برای ارزیابی خواب در محیط بالینی توصیه می‌کند، شامل پرسشنامه‌های عادت خواب کودکان و شاخص کیفیت خواب پیتسبورگ برای کودکان است. بعلاوه او توصیه کرده است که CGMها می‌توانند درک روشنی از الگوی خواب (و همچنین هرگونه قند خون بالا یا پایین که ممکن است بر چرخه‌های REM تأثیر بگذارد) ارائه دهند و می گوید که تنظیم سطوح انسولین قبل از خواب ممکن است به جلوگیری از اختلالات قند خون در طول شب کمک کند.
او از انجام تحقیقات بیشتر برای ایجاد ارتباط بین مدیریت بهتر T1D و خواب حمایت می‌کند. علاوه بر این دکتر سامانتا کارئون، روانشناس کودک در آزمایشگاه تحقیقات رفتاری دیابت و انعطاف پذیری در هیوستون تگزاس، تحقیقاتی را در جلسات علمی انجمن دیابت آمریکا در سال ۲۰۲۱ ارائه کرد که نشان می‌دهد والدین کودکان مبتلا به T1D با وجود اختلالات خواب کمتر مرتبط با T1D و خواب آلودگی کمتر در طول روز، چالش‌های خواب بیشتری را در طول همه گیری کووید ۱۹ – در مقایسه با زمان‌های قبل از همه گیری – تجربه کردند. این ممکن است به دلیل عوامل استرس زای جدید مرتبط با این همه گیری، روال‌های متفاوت و اغلب غیر قابل پیش بینی و مدیریت دشوارتر T1D در این زمان‌های بی سابقه باشد.
چگونه خواب بهتر و بیشتری داشته باشیم
خب در مورد این مشکلات خواب چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
کارشناسان دیابت مانند آدام براون، مطالب بسیاری پیرامون اهمیت سلامت خواب برای دیابت نوشته‌اند. براون، ویراستار سابق فناوری دیابت برای diaTribe و نویسنده یک کتاب راهنمای عملی برای رشد کردن با T1D و استفاده از فناوری برای بهبود نتایج سلامت است.
او در یک مقاله می‌نویسد: «مسأله کمبود خواب در دنیای ما و بخصوص در بحث دیابت، مورد بی توجهی قرار گرفته است و من امیدوار هستم این مقاله نشان دهد که بی توجهی به آن چه اشتباه غم انگیزی است. خوشبختانه خواب یک مشکل قابل حل است – استراتژی‌های عالی، بدون هزینه و اثبات شده‌ای برای بهبود آن وجود دارد.»
آدام براون می‌گوید: « اویلن پیشنهاد من برای بهبود خواب، دستگاه تحویل انسولین خودکار/حلقه بسته هیبریدی است. دومین توصیه من، کاهش مصرف کافئین بخصوص پس از ساعت ۲ بعدازظهر است.»
او می‌گوید ایجاد عادت خواب خوب ممکن است زمانبر باشد اما استراتژی‌های زیر می‌توانند به شما کمک کنند کیفیت خواب‌تان را افزایش دهید که نه تنها کنترل دیابت بلکه سلامت کلی شما را نیز بهبود می‌بخشد:
- در نور روز بیرون بروید و کمی ورزش روزانه انجام دهید تا در آخر روز احساس خستگی کنید.
- از مصرف کافئین (قهوه، نوشابه و چای) در بعدازظهر و عصر خودداری کنید.
- مصرف مایعات را در عصر محدود کنید تا به استفاده از سرویس بهداشتی در شب نیاز نداشته باشید.
- در طول روز چرت نزنید.
- با خوابیدن و بیدار شدن در یک زمان معین در هر روز – از جمله آخر هفته‌ها – یک برنامه خواب مشخص داشته باشید.
- قند خون‌تان را درست قبل از خواب چک کنید و مطمئن شوید که در محدوده ایمن برای شما قرار دارد.
- اعلان‌های غیر ضروری در تلفن همراه خود را خاموش کنید (اما تمام اعلان‌های CGM و پمپ انسولین را روشن بگذارید).
- درجه حرارت اتاق خواب را به ۱۸ درجه سانتیگراد کاهش دهید.
- از پرده‌های ضخیم برای تاریک کردن اتاق خواب‌تان استفاده کنید.
- قبل از خواب، دوش آب گرم بگیرید.
- تمام حیوانات خانگی را از اتاق خواب خود و بخصوص از تخت‌تان دور نگه دارید.
- استفاده از صفحات نمایش را در هنگام خواب محدود کنید (بخصوص خواندن اخبار یا چک کردن ایمیل‌های کاری که می‌تواند استرس را افزایش دهد.)
- غذاهای حاوی ملاتونین مانند گیلاس، بلغور جو دوسر، انار، انگور یا گردو بخورید.
- یک روتین شبانه شامل مدیتیشن، یوگا، مطالعه یا خاطره نویسی قبل از خواب داشته باشید.
- برای کمک به آرامش بیشتر در هنگام خواب، یک دستگاه نویز سفید خریداری کنید.
- اپلیکیشن Sleep As Android را امتحان کنید؛ آن به الگوهای خواب، ردیابی درصد خواب عمیق، زمان اعلان‌های خواب، محدودیت‌های چرت زدن، توصیه‌های خواب و … نظارت می‌کند.
- ساعت زنگدار ملایم Hatch را امتحان کنید که بجای تکیه کردن بر زنگ‌های ناگهانی و بلند مانند ساعت زنگدار سنتی، برای بیدار کردن شما طلوع خورشید را شبیه سازی می‌کند. این دستگاه به صداهای آرامش بخش نیز مجهز است تا به روشی طبیعی و با نشاط تر از خواب بیدار شوید.
اگر این تاکتیک‌ها برای شما کارساز نبود، با پزشک خود مشورت کنید تا معلوم شود آیا برای بهبود کیفیت و کمیت خواب‌تان به مداخلات جایگزین نیاز دارید یا نه.
حرف آخر
اشخاص مبتلا به هر نوع دیابت در مقایسه با سایر افراد، بیشتر مستعد ابتلا به اختلالات خواب هستند. با گذشت زمان، کم خوابی مزمن ممکن است به بسیاری از مشکلات سلامتی دیگر از جمله ریسک بالاتر ابتلا به چاقی، بیماری قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ زودرس منجر شود.
مشکلات ناشی از کم خوابی در افراد مبتلا به T1D به موارد بالا ختم نمی‌شود چون خواب ضعیف به مقاومت به انسولین، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، افزایش گرسنگی، تصمیم گیری بدتر و افزایش خطر تصادف منجر می‌شود که می‌تواند مدیریت این بیماری را دشوارتر سازد.
بسیاری از مردم معتقد هستند که برای تشخیص بهتر طیف وسیعی از اختلالات – از آپنه خواب گرفته تا شب ادراری و سندروم پای بیقرار – لازم است غربالگری خواب برای افراد مبتلا به T1D انجام شود. بنابراین انجام مداخلات زود هنگام توصیه می‌شود. مداخلات زود هنگام نه تنها می‌تواند کیفیت کلی زندگی فرد را افزایش دهد بلکه قادر است مدیریت دیابت و نتایج بالینی را نیز به میزان زیادی بهبود ببخشد.
اگر T1D در توانایی شما برای خوب خوابیدن اختلال ایجاد می‌کند، آن را جدی بگیرید. شما می‌توانید برای بهبود خواب و کیفیت کلی زندگی‌تان، گام‌های مثبتی بردارید.
منبع: healthline.com / ترجمه: طیبه جلایر
