هزاران سال است که گیاه سنبل الطیب به عنوان یک خواب آور استفاده می شود، اما مطالعات انجام شده درباره اثربخشی آن نتایج متفاوتی را نشان می دهد.
سنبل الطیب گیاهی گلدار بومی اروپا است که می توان از آن به عنوان مکمل گیاهی برای درمان برخی از بیماری ها از جمله اضطراب و بی خوابی استفاده کرد.
ریشه سنبل الطیب نوعی داروی گیاهی که به عنوان تسهیلگر خواب شناخته می شود.
ریشه سنبل الطیب در واقع نوعی داروی گیاهی است که قرن ها از آن برای بهبود خواب و کمک به تسکین اضطراب استفاده می کردند. استفاده های مستند از آن به یونان باستان برمی گردد و سپس در طول زمان فرهنگ های مختلف آن را پذیرفته اند.
در ایالات متحده مدرن، سنبل الطیب در فرمولاسیون های مختلفی موجود است و برخی از آن ها به طور خاص به عنوان خواب آور به بازار عرضه می شوند. با این حال، چارچوب نظارتی مکملهای گیاهی بسیار ضعیف است و تعداد کمی از محصولات خاص تحت بررسیهای علمی قرار گرفتهاند تا اثربخشی آن ها در بهبود خواب نشان داده شود.
برخی از مطالعات کلیاتی در مورد سنبل الطیب و فواید خاص آن در مورد خوابیدن نشان داده اند. اما طرحهای مطالعات و نتایج آنها یکسان نبوده است.
در این مقاله مطالبی در مورد شواهد بدست آمده در رابطه با مصرف سنبل الطیب به عنوان خواب آور و عواملی که لازم است قبل از استفاده از آن در نظر بگیرید، آورده شده است.
گرچه گیاه سنبل الطیب به خواب آور بودن شهرت دارد، اما تا کنون آزمایشات بالینی جدی برای ارزیابی اثربخشی آن در بهبود خواب صورت نگرفته است. این مسئله تا حدی به این دلیل است که آزمایشهای بالینی بسیار پرهزینه هستند و هیچ شرکتی انحصار سنبل الطیب را ندارد که بتواند چنین سرمایهگذاری بزرگ – و پرخطری را توجیه کند.
مطالعات انجام شده بر روی سنبل الطیب و خواب معمولا کوچک هستند که فرمولاسیون ها، دوزها و جمعیت های مطالعاتی متفاوتی را شامل می شود. برخی از مطالعات به طور خاص افراد مبتلا به بی خوابی (مشکل در به خواب رفتن یا خواب با کیفیت) را هدف قرار داده اند، در حالی که برخی دیگر به دنبال روش های بهبود خواب در افرادی هستند که مشکلات جدی در این زمینه نداشتند.
از آنجایی که بیشتر مطالعات مربوط به سنبل الطیب در زمینه کم خوابی بوده است، مشاهده نتایج چندین مطالعه به صورت ترکیبی – معروف به متاآنالیز – مفیدتر از تمرکز بر هر مطالعه دیگری است. در سالیان اخیر، چند متاآنالیز در مورد سنبل الطیب انجام شده است.
یکی از این تحلیل ها که در مجله Sleep Medicine منتشر شد، 9 پژوهش مختلف در مورد سنبل الطیب را بررسی کرده بود. محققان دریافتند که هر 9 مطالعه نقص و ایراداتی در طراحی خود داشتند، اما با توجه به رتبه بندی 1 تا 5، سه مقاله بالاترین امتیاز یعنی 5 را برای کمترین خطر سوگیری در طراحی خود به دست آوردند.
در یکی از این سه مطالعه، 128 شرکتکننده بهطور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند تا سه آیتم مختلف را در سه شب مختلف مصرف کنند: یک گروه 400 میلی گرم (میلی گرم) عصاره مایع سنبل الطیب، یک گروه مکمل تجاری حاوی 60 میلی گرم سنبل الطیب و 30 میلی گرم رازک و گروه سوم دارونما (قرص غیرفعال). در این پژوهش هیچ گروه نمی دانست که چه چیزی مصرف کرده است و در صبح روز بعد پرسشنامه ای را پر کردند.
در مقایسه با دارونما، عصاره سنبل الطیب به طور قابل توجهی روند خوابیدن و کیفیت خواب شرکت کنندگان را بهبود بخشید. این نتیجه در میان 61 شرکتکننده که در پرسشنامهای در ابتدای مطالعه بهعنوان «کمخوابها» شناسایی شدهاند، قویتر بود. مکمل تجاری نیز هیچ بهبود قابل توجهی نسبت به دارونما نشان نداد.
در دومین مطالعه با امتیاز بالا، هشت شرکتکننده مبتلا به بیخوابی به طور تصادفی 450 میلیگرم عصاره سنبل الطیب، 900 میلی گرم از عصاره تجاری و دارونما به مدت چهار شب متوالی در طول یک هفته مصرف کردند و این روند به مدت سه هفته تکرار شد. همچننی، آنها حسگرهای حرکتی شبانه را روی مچ دستشان میگذاشتند و هر روز صبح پرسشنامه ای را پر میکردند.
در مقایسه با دارونما، مصرف دوز 450 میلی گرمی عصاره سنبل الطیب میانگین زمان به خواب رفتن را از 16 دقیقه به 9 دقیقه کاهش داد و پرسشنامه ها حاکی از بهبود کیفیت خواب بودند. اما در مقابل، مصرف 900 میلی گرمی عصاره نه تنها هیچ بهبود در کیفیت خواب افراد نداشت، بلکه حتی باعث افزایش خواب آلودگی در صبح روز بعد نیز می شد.
در سومین مطالعه با امتیاز بالا، 121 شرکت کننده مبتلا به بی خوابی، 600 میلی گرم مکمل تجاری سنبل الطیب و دارونما را برای 28 شب متوالی دریافت کردند. محققان با استفاده از پرسشنامه و سایر ابزارهای ارزیابی دریافتند شرکت کنندگانی که سنبل الطیب مصرف کرده بودند، بهبودهایی را در روند خوابیدن و کیفیت خواب مشاهده کردند – به خصوص در نیمه دوم مطالعه، پس از مصرف مکمل به مدت دو هفته.
علیرغم نتایج دلگرم کننده ای که مطالعات دارای رتبه برتر در متاآنالیز داشتند، اما در نهایت نتیجه گیری کلی محققان، بر اساس هر 9 مطالعه، این بود: «تناقض در یافتههای مطالعات» و «بی نتیجه بودن شواهد مربوط به سنبل الطیب به عنوان یک درمان برای بی خوابی».
سایر متاآنالیزهای مطالعات بر روی سنبل الطیب از آن زمان تاکنون چندان دلگرم کننده نبوده است. حتی با بررسی 29 مطالعه دریافتند که «بیشتر مطالعات هیچ تفاوت قابل توجهی بین سنبل الطیب و دارونما در افراد سالم و یا در افراد مبتلا به اختلال خواب یا بی خوابی عمومی مشاهده نشده است.»
آنالیز دیگری بر روی 18 مطالعه مختلف نشان داد که میانگین کاهش زمان صرف شده برای به خواب رفتن بعد از مصرف سنبل الطیب در مقایسه با دارونما کمتر از یک دقیقه بوده است.
علاوه بر این، تجزیه و تحلیل 14 مطالعه بر روی چهار مکمل گیاهی مختلف برای بی خوابی – سنبل الطیب، بابونه، کاوا و وو لینگ – هیچ تفاوت آماری معنی داری بین هیچ داروی گیاهی و دارونما در 13 معیار مختلف اثربخشی مشاهده نشد. همچنین دریافتند که سنبل الطیب نسبت به سایر گیاهان دارویی یا دارونما با عوارض جانبی بیشتری همراه بوده است.
خبر خوب در مورد سنبل الطیب به عنوان تسهیلگر خواب این است که مصرف منظم آن بی خطر به نظر می رسد. هرچند که برخی از افراد در مطالعات عوارض جانبی مانند خوابآلودگی روز بعد را گزارش کردهاند. اما به طور کلی، همانطور که در یکی از تحلیلها به آن اشاره شده است، «سنبل الطیب گیاهی بی خطر است که فقط با ممکن است عوارض جانبی نادری به همراه داشته باشد.»
بنابراین، اینطور می توان نتیجه گیری کرد: علیرغم اینکه بیشتر مطالعات در نهایت دریافتند سنبل الطیب کمک چندانی برای خوابیدن نمی کند، اما امتحان کردن آن ضرری ندارد. با این حال، نتایج مطالعات مختلف در بردارنده نکته مهمی هستند: اینکه برای دریافت نتیجه موثر شاید لازم باشد چند فرمولاسیون، برند یا دوز مختلف را امتحان کنید.
این نکته را در نظر داشته باشید، چیزی که ممکن است برای یک نفر تاثیرگذار باشد، ممکن است برای دیگری جواب ندهد – پس امتحان کردن آن تنها راه برای دانستن این است که آیا سنبل الطیب می تواند به عنوان تسهیلگر خواب مفید برای شما باشد یا خیر.
منبع: heverydayhealth.com / ترجمه: فاطمه شهابی