عناب (Jujube) درختچهای است متوسط که ارتفاع آن تا ۱۰ متر نیز میرسد. عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و برگهای کوچک سبزرنگ، بدون کرک و تخممرغی شکل آن در زمستان میریزد. میوهٔ زیتونی شکل عناب که دارای خواص دارویی بسیار زیادی است در ابتدا سبز بوده و پس از رسیدن به رنگ قرمز درآمده و چروک میخورد. عناب را «خرمای قرمز» و «خرمای چینی» نیز مینامند.
در بریتانیا عناب را به صورت خشکشده و یا به صورت آبنباتهای طعمدار همراه با چای عصر میل مینمایند. در کره، چین و تایوان، شربت شیرین میوه عناب را مورد استفاده قرار میدهند. در برخی مناطق از عناب برای تهیهٔ سرکه استفاده میشود و در آفریقا از آن کیک درست میکنند. عناب کنسرو شده و چای با طعم عناب نیز در جهان استفاده میشود اما در ایران، پاکستان و هندوستان، عناب را بیشتر به صورت خشکشده استفاده مینمایند.
این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظهای مواد معدنی است. همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور است. در ضمن حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول مؤثر در کاهش چربی و قند خون است. محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است. نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است.
عصاره آن موجب مهار اثر رادیکالهای آزاد (به عنوان عامل افزایش التهاب) میگردد. حاوی آنتیاکسیدانهای طبیعی چون ویتامین C، کاروتنوئیدها و فلاوونوئید است. همچنین موجب تقویت سیستم ایمنی میشود.
ترکیبات اتری موجود در آن عامل مهارکنندهای در افزایش قند خون است. همچنین مقادیر پارامترهای بیوشیمیایی مانند قند خون، اوره، کراتینین، کلسترول سرم، تریگلیسیرید سرم، HDL، LDL، هموگلوبین و هموگلوبین گلیکوزیله را به طور قابل توجهی به سطح نرمال نزدیک میکند.
عناب و سرماخوردگی
در طب سنتی ایران نیز مصرف جوشانده عناب برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا و انواع گلودرد بسیار توصیه شده است. چای عناب در شرق آسیا یک نوشیدنی بسیار گوارا محسوب میشود که به جلوگیری از سرماخوردگی نیز کمک میکند. اگر دچار سرماخوردگی شدهاید و از خشکی سینه و سرفه رنج میبرید، عناب داروی گیاهی مناسب و کارآمدی است. عناب دارای لعاب فراوان، پروتئین، مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C است. عناب به دلیل داشتن لعاب زیاد، نرمکننده سینه و ضد سرفه است.
جوشانده عناب گرفتگی صدا را برطرف میکند. به علاوه آسم و تنگی نفس را برطرف میکند. برای تهیه جوشانده عناب ۵۰ گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
عناب در زمان ابتلا به اسهال میتواند حرکات مربوط به دستگاه گوارش را کاهش دهد. مخلوط را با نمک و فلفل به عنوان هضمکننده مصرف کنید. میوه خشک رسیده به عنوان ملین است. حتی تأثیر آن برای کمک به درمان یبوست با مطالعات بالینی مختلف به اثبات رسیده است و به تمام افرادی که از یبوست رنج میبرند توصیه میشود هرروز صبح یک تکه زنجبیل تازه و چند دانه عناب را در یک لیوان آب جوش قرار داده و پس از چند دقیقه این نوشیدنی را میل کنند. عناب تقویتکننده دستگاه گوارش است و مطالعات بالینی، تأثیرات آن برای رفع مشکلات مختلف گوارش را نشان داده است. مصرف عناب به هضم غذا کمک کرده و در جلوگیری از نفخ مؤثر است.
مصرف عناب به طور معنیداری سطوح آنزیمهای کبدی را کاهش میدهد. این آنزیمها نشانگر آسیب بافتی هستند.
یافتههای بافت شناسی نشان میدهند که این میوه اثرات محافظتی در برابر بیماریهای کبدی دارد. عناب در درمان کبد چرب نیز مفید است.
– در کم فشاری خون و نازایی مفید است.
-عناب آرامشبخش و ضد بدخلقی بوده و در طب سنتی چین و کره از آن به عنوان دارویی که سبب کاهش اضطراب میشود و تقویتکننده معده و طحال و سیستم گوارشی است استفاده میکنند.
– خاصیت ضد میکروبی دارد.
– چای عناب دارای ماده ضد سرطانی ساپونینز است. این چای باعثترمیم بافتهای آسیبدیده و تقویت عضلات میشود.
– استفاده از مغز میوه در زخمها و بریدگیها سبب سرعت بخشیدن به بهبود آنها میشود.
– به دلیل محتوای فلور در استحکام دندانها مؤثر است.
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم | |
---|---|
انرژی | ۷۹ کیلوکالری |
کربوهیدرات | ۲۰/۳۳ گرم |
قندها | ۰ گرم |
فیبر | ناچیز گرم |
چربی | ۰/۲ گرم |
ویتامین ب۶ | ۶ درصد |
ویتامین A | ۰ درصد |
ویتامین C | ۱۱۵ درصد |
آهن | ۴ درصد |
پتاسیم | ۵ درصد |
درصدها نسبیاند – منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا |