نحوه درمان فیبروز کبد

کبد شما یک عضو باورنکردنی است – آن می‌تواند از تقریباً هیچ چیز، رشد کند. اما اگر به دفعات زیاد آسیب ببیند، می‌تواند به یک بیماری به نام فیبروز منجر شود. خبر خوب این است که شما می‌توانید این آسیب را قبل از بدتر شدن متوقف کنید.

دورنما

فیبروز یک بافت اِسکار است که روی کبد شما ایجاد می‌شود. کبد واقعاً یک اندام شگفت‌انگیز است و قادر به درمان و ترمیم خود از انواع آسیب‌ها است؛ حتی می‌تواند بازسازی شود. چیزی در حدود ۳۰ درصد از کبد شما می‌تواند دوباره به اندازه اصلی خود رشد کند. اما گاهی اوقات در هنگامیکه کبد خودش را التیام می‌دهد، ممکن است بافت اسکار ایجاد شود که می‌تواند بر عملکردهای کبد شما تأثیر بگذارد. بافت اسکاری که روی کبد شما تشکیل می‌گردد، فیبروز نامیده می‌شود.

سوء مصرف الکل، هپاتیت ویروسی و کبد چرب غیر‌الکلی می‌تواند باعث فیبروز شود. هنگامیکه کبد شما به طور مکرر یا مداوم آسیب ببیند، بافت اسکار به فیبروز تبدیل می‌شود. اگرچه کبد شما می‌تواند در صورت آسیب دیدن، خود را ترمیم کرده و سلول‌های سالم ایجاد کند اما اگر بارها و بارها آسیب ببیند، این ترمیم‌ها می‌تواند به ایجاد بافت اسکار منجر شود. چند علت بالقوه برای فیبروز وجود دارد اما بافت اسکار در نتیجه یک بیماری کبدی شکل نمی‌گیرد.

فیبروز می‌تواند به ایجاد اسکارهای شدید به نام سیروز منجر شود. اگر فیبروز گسترده و شدید باشد، بافت اسکار می‌تواند نوارهایی از بافت اسکار در سراسر کبد شما ایجاد کند که سیروز نامیده می‌شود. سیروز می‌تواند ساختار داخلی کبد شما را از بین ببرد و بر عملکرد و توانایی آن برای ترمیم خودش از آسیب‌های بیشتر، تأثیر بگذارد. سیروز ممکن است به مشکلات پزشکی جدی منجر شود و می‌تواند به طور بالقوه مرگبار باشد.

علل

سوء مصرف الکل در طولانی مدت می‌تواند به فیبروز منجر شود. کبد شما خون را تصفیه می‌کند تا آلودگی‌ها و سموم را از بین ببرد. هر زمانی که الکل مصرف می‌کنید، کبد شما آن را فیلتر (تصفیه) می‌کند. اگر به طور مدام سوء مصرف الکل داشته باشید – یعنی چندین سال – این کار می‌تواند به کبد شما آسیب برساند و باعث ایجاد بافت اسکار شود. سوء مصرف الکل یعنی مصرف بیش از ۴ تا ۵ نوشیدنی در یک دوره ۲ ساعته. بافت اسکار در صورت عدم درمان می‌تواند در سراسر کبد پخش شده و به سیروز تبدیل شود.

هپاتیت مزمن ویروسی، نیز می‌تواند باعث فیبروز شود. هپاتیت B، C و D بیماری‌های التهابی کبد هستند که توسط یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شوند. اگر به یک فرم مزمن از هپاتیت مبتلا هستید – که در این صورت کبد شما غالباً ملتهب است – آن ممکن است باعث بروز آسیبی شود که می‌تواند به فیبروز منجر گردد.

بیماری کبد چرب غیر‌الکلی (NAFL) گاهی اوقات می‌تواند باعث فیبروز شود. NAFL معمولاً در افراد چاق، مبتلایان به دیابت (یا پیش دیابت) یا کسانی که دارای سطوح بالای چربی و کلسترول در خون هستند، اتفاق می‌افتد. اگر چربی بیش از حد روی کبد شما وجود داشته باشد، ممکن است باعث بروز التهاب شود که می‌تواند به فیبروز تبدیل گردد.

تجمع فلزات سنگین نیز می‌تواند به کبد شما صدمه بزند. هموکروماتوز، وضعیتی است که باعث اضافه بار آهن در کبد شما می‌شود. بیماری ویلسون باعث تجمع مس در کبد می‌گردد. اگر سطح بالایی از فلزات سنگین در کبد شما وجود داشته باشد، این امر می‌تواند به کبد صدمه بزند و باعث ایجاد اسکار شود که به فیبروز منجر خواهد شد.

گاهی اوقات علت اصلی مشخص نیست. ممکن است ناامید‌کننده باشد اما گاهی اوقات نمی‌توانید تعیین کنید چه چیزی به کبد شما آسیب می‌رساند و باعث فیبروز می‌شود. ممکن است شما یک اختلال ارثی ژنتیکی داشته باشید که از آن اطلاع نداشتید یا داروهایی مصرف می‌کنید که باعث آسیب به کبد می‌شوند مانند متوترکسات یا ایزونیازید. حقیقت این است که ممکن است هرگز نتوانید بفهمید دقیقاً چه چیزی باعث سیروز شما شده است.

علائم

خود فیبروز هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. ممکن است شما در نتیجه یک بیماری یا اختلال زمینه‌ای که باعث فیبروز شما نیز می‌شود، علائمی داشته باشید اما بافت اسکار روی کبد شما هیچ گونه علائم قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند.

اگر آسیب ییش از حد شدید شود، فیبروز شما می‌تواند به سیروز تبدیل گردد. علائم سیروز عبارتند از خستگی، از دست دادن اشتها، حس خارش و زردی پوست. همچنین ممکن است به تجمع مایع در شکم دچار شوید و عروق خونی شبیه عنکبوت روی پوست‌تان داشته باشید. در موارد جدی ممکن است دچار سردرگمی، خواب آلودگی و گفتار نامفهوم شوید.

تشخیص

پزشک برای بررسی عملکرد کبد شما آزمایش خون تجویز می‌کند. آزمایش خون، ساده‌ترین و کم تهاجمی‌ترین تست است. پزشک از شما یک نمونه خون می‌گیرد و یکسری آزمایشات را برای بررسی علائم عملکرد ناسالم کبد انجام می‌دهد. ممکن است آزمایش خون، تنها چیزی باشد که پزشک‌تان برای تشخیص فیبروز به آن نیاز دارد.

برخی از آزمایشات تصویربرداری غیر‌تهاجمی ممکن است بتوانند فیبروز را تشخیص دهند. خوشبختانه با علم مدرن امروزی، پزشک شما می‌تواند با استفاده از تصویربرداری غیر‌تهاجمی مانند سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) کبد شما را ببیند. این آزمایشات معمولاً می‌توانند وجود یا عدم وجود فیبروز را تأیید کنند اما ممکن است نتوانند میزان آسیب را مشخص نمایند.

برای تأیید فیبروز ممکن است به انجام بیوپسی کبد نیاز داشته باشید. اگر پزشک از نتایج تست‌های خون و تصویربرداری راضی نباشد، ممکن است بیوپسی را انتخاب کند. در این روش، پزشک از یک سوزن برای برداشتن نمونه کوچکی از بافت کبد شما استفاده می‌کند. سپس با آزمایش روی نمونه متوجه می‌شود که میزان آسیب وارد‌شده به کبد چقدر است.

درمان

متوقف کردن علت فیبروز، کلید درمان است. در واقع هیچ درمان دیگری برای فیبروز وجود ندارد. هنگامیکه پزشک متوجه شد چه چیزی باعث این آسیب می‌شود، می‌توانید کارهایی که به کبدتان آسیب می‌زنند را متوقف کنید.

داروهای ضد ویروسی می‌توانند هپاتیت ویروسی مزمن را درمان کنند. اگر هپاتیت مزمن C، B یا D دارید، داروهایی وجود دارند که می‌توانند این ویروس را درمان کرده و از بین ببرند. پزشک شما قادر است با انجام یکسری تست‌ها مشخص کند که دقیقاً به کدام یک از آن‌ها مبتلا هستید. سپس شما می‌توانید از داروهای ضد ویروسی استفاده کنید که عفونت را درمان کرده و التهاب کبد را متوقف می‌کنند.

مصرف هر گونه دارو یا الکل که باعث فیبروز می‌شود را متوقف کنید. اگر الکل عامل آسیب کبدی است، برای جلوگیری از آسیب بیشتر در اسرع وقت آن را ترک کنید. برخی از داروها نیز می‌توانند باعث فیبروز شوند. اگر چنین است، آن‌ها را قطع کنید. پزشک می‌تواند در یافتن داروهای جایگزینی که به کبد آسیب نمی‌رسانند، به شما کمک کند.

داروها می‌توانند فلزات سنگین را در صورت آسیب رساندن به کبد از بین ببرند. اگر به بیماری‌هایی مانند هموکروماتوز یا ویلسون مبتلا هستید، ممکن است به داروهایی نیاز داشته باشید که به بدن‌تان برای خلاص شدن از شر آن‌ها کمک کند. هنگامیکه فلزات سنگین از بدن شما خارج شوند، دیگر به کبدتان آسیب نمی‌رسانند.

کاهش وزن و کنترل سطوح قند خون می‌تواند NAFL را درمان کند. کبد چرب غیر‌الکلی را می‌توان با مدیریت علل بیماری، کنترل و حتی معکوس کرد. اگر چاق هستید یا چربی و کلسترول بیش از حد در خون‌تان دارید، می‌توانید وزن‌تان را با رژیم غذایی سالم و ورزش کم کنید تا میزان چربی روی کبدتان کاهش یابد. اگر دیابتی هستید، کنترل سطوح قند خون می‌تواند از آسیب به کبد جلوگیری کند.

پیش آگهی بیماری (دورنمای بهبود بیماری)

اگر بتوانید از آسیب بیشتر جلوگیری کنید، کبدتان قادر خواهد بود خود را ترمیم کند. کبد یک اندام فوق‌العاده مقاوم است و می‌تواند خود را به طرز چشمگیری ترمیم کند و اگر فیبروز شما به سیروز کامل پیشرفت نکرده باشد و بتوانید از آسیب بیشتر جلوگیری کنید، ممکن است کبدتان قادر باشد در عرض چند سال – بسته به وسعت اسکارها – خود را به طور کامل ترمیم کند.

مدیریت علائم شما، درمان اصلی سیروز است. اگر فیبروز شما به سیروز پیشرفت کرد، اهداف درمان عبارتند از کاهش سرعت گسترش بافت اسکار و درمان هر گونه علائمی که تجربه می‌کنید. در موارد پیشرفته سیروز ممکن است پیوند کبد، تنها گزینه درمان باشد. هر چه درمان سیروز را زودتر شروع کنید، بهتر می‌توانید آن را مدیریت نمایید.

منبع: wikihow.com / ترجمه: طیبه جلایر