آنچه باید درباره دیابت نوع ۲ بدانید
فراخوان خروج قرص متفورمین از بازار
در ماه مه سال ۲۰۲۰، سازمان غذا و دارو (FDA) به برخی از تولید کنندگان متفورمین توصیه کرد برخی از قرص‌های خود را از بازار ایالات‌متحده خارج کنند. به‌این دلیل که، سطح غیرقابل قبولی از یک ماده سرطان‌زای احتمالی (عامل ایجادکننده سرطان) در برخی از قرص‌های متفورمین با انتشار طولانی یافت شده است. بنابراین، در صورتی که هنوز این دارو را مصرف می‌کنید، بهتر است این موضوع را با پزشک مرتبط در میان بگذارید. سپس به شما راهنمایی می‌دهد که آیا باید به مصرف دارو ادامه دهید یا به نسخه جدیدی نیاز دارید.
دیابت نوعی بیماری پزشکی مزمن است که در آن سطح قند یا گلوکز در جریان خون تجمع پیدا می‌کند. هورمون انسولین به انتقال گلوکز از خون به داخل سلول‌ها کمک می‌کند، همان جایی که برای انرژی استفاده می‌شود.
در دیابت نوع ۲، سلول‌های بدن شما قادر به پاسخ مناسب به انسولین نیستند. همچنین، در مراحل بعدی بیماری حتی ممکن است بدن انسولین کافی تولید نکند.
در صورتی که دیابت نوع ۲ کنترل نشود، به طور مزمن موجب بالا رفتن سطح گلوکز خون شده و علائم متعددی ایجاد می‌کند و در نهایت منجر به بروز عوارض جدی می‌شود.
علائم دیابت نوع ۲
در دیابت نوع ۲، بدن شما قادر به استفاده مؤثر از انسولین برای رساندن گلوکز به سلول‌های بدن نیست. این امر باعث می‌شود بدن به منابع انرژی جایگزین در بافت‌ها، عضلات و اندام‌ها اعتماد کند. این یک واکنش زنجیره‌ای است و می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد.
مورد دیگر این است که دیابت نوع ۲ به آرامی ایجاد می‌شود و علائم آن در ابتدا ممکن است خفیف بوده و برطرف شوند. از جمله علائم اولیه موارد زیر است:
- گرسنگی مداوم
- کمبود انرژی
- خستگی
- کاهش وزن
- تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- خشک دهان
- خارش پوست
- تاری دید
اما با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر و همچنین خطرناک‌تر می‌شوند.
در صورتی که قند خون مدت زمان طولانی بالا باشد، علائم زیر را شامل می‌شود:
- عفونت‌های مخمری
- بریدگی‌ها یا زخم هایی با ترمیم کند
- بروزه لکه‌های تیره روی پوست، بیماری معروف به آکانتوز نیگریکانس درد پا
- احساس بی‌حسی در برخی اندام‌ها، یا نوروپاتی
در صورتی که دو یا چند مورد از این علائم را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید. بدون درمان دیابت، زندگیتان در خطر است. همچنین به جز موارد گفته شده، دیابت نوع ۲ علائم دیگری نیز می‌تواند داشته باشد.
علل بروز دیابت نوع ۲
انسولین نوعی هورمون طبیعی است که از پانکراس ترشح شده و هنگام غذا خوردن آزاد می‌شود. انسولین به انتقال گلوکز از جریان خون به سلول‌های بدن کمک می‌کند، جایی که برای انرژی از آن استفاده می‌شود.
در صورت ابتلا به دیابت نوع ۲، بدن در برابر انسولین مقاوم می‌شود و دیگر از هورمون به طور مؤثر استفاده نمی‌کند. این امر باعث می‌شود که لوزالمعده یا همان پانکراس بیشتر کار کرده و انسولین بیشتری تولید کند. با گذشت زمان و کار بیش از حد پانکراس، سلول‌های آن آسیب می‌بیند و در نهایت، ممکن است که پانکراس دیگر قادر به تولید انسولین نباشد.
سپس، در صورتی که بدن به مقدار کافی انسولین تولید نکنید یا بدن نتواند از آن به طور مؤثر استفاده کند، در نتیجه گلوکز در جریان خون جمع می‌شود. این امر در نهایت موجب می‌شود تا سلول‌های بدن برای دریافت انرژی گرسنه بمانند و پزشکان نیز هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که چه عواملی باعث روز این مجموعه از اتفاقات می‌شود.
این امر ممکن است به اختلال عملکرد سلول در پانکراس یا به سیگنالینگ و تنظیم سلول مربوط باشد. همچنین، در برخی افراد کبد بیش از حد گلوکز تولید می‌کند و بدین ترتیب ممکن است زمینه ابتلا به دیابت نوع ۲ در این افراد وجود داشته باشد. در این بین، اگر استعداد ژنتیکی برای چاقی در فرد وجود داشته باشد، قطعا خطر مقاومت به انسولین و دیابت افزایش می‌یابد. همچنین وجود محرک‌های طبیعی نیز بی‌تأثیر نیست.
به طور کلی این موارد مجموعه و ترکیبی از عواملی است که خطر دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد. در عین حال، دلایل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد.
درمان دیابت نوع ۲
افراد می‌توانند با دستور پزشک، دیابت نوع ۲ را به طور مؤثری مدیریت و کنترل کنند. ابتدا پزشک از فرد می‌خواهد تا چند بار سطح گلوکز خون خود را بررسی کند. هدف این است که این میزان گلوکز در یک محدوده خاص بماند و زیاد بالا و پایین نشود.
برای مدیریت دیابت نوع ۲ بهتر است نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- غذاهای سرشار از فیبر و کربوهیدرات‌های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- از خوردن میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل غافل نشوید، زیرا به ثابت نگه داشتن سطح گلوکز خون کمک می‌کند.
- در فواصل منظم غذا بخورید
- تنها تا زمان احساس سیری به غذا خوردن ادامه دهید.
- وزن خود را کنترل کرده و قلبتان را سالم نگه دارید. این بدان معنا است که مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده، شیرینی‌ها و چربی‌های حیوانی را به حداقل برسانید.
- روزانه حدود نیم ساعت فعالیت هوازی داشته باشید، این کار به سلامت قلب کمک می‌کند. به طور کلی ورزش در کنترل قند خون مؤثر است.
پزشک برای شما نحوه تشخیص علائم اولیه قند خون را توضیح می‌دهد، اینکه اگر خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، در هر شرایطی چه باید کرد. همچنین به شما کمک می‌کند تا بدانید چه غذاهایی سالم هستند و چه غذایی‌هایی مضر.
همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیازی به استفاده از انسولین ندارند. اگر شما نیز این کار را انجام می‌دهید، به این دلیل است که پانکراس شما دیگر به تنهایی قادر به تولید انسولین کافی نیست. همچنین بسیار اهمیت دارد که انسولین را طبق دستور مصرف کنید. البته، داروهای تجویزی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند.
داروهایی مؤثر برای دیابت نوع ۲
در برخی موارد، تنها تغییر سبک زندگی برای کنترل دیابت نوع ۲ کافی است. در غیر این صورت، چندین دارو وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد از جمله:
- متفورمین می تواند با کاهش سطح گلوکز خون، نحوه پاسخ بدن به انسولین را بهبود بخشد – این روش درمانی است که برای بیشتر افراد دیابتی نوع ۲ تجویز می‌شود.
- سولفونیل اوره از جمله داروهای خوراکی است و به بدن کمک می‌کند تا انسولین بیشتری تولید کند
- مگلیتینیدها نیز از جمله داروهای سریع و کوتاه مدتی هستند که باعث تحریک پانکراس شده و منجر به آزاد سازی انسولین بیشتر می‌شود
- تیازولیدین دیون‌ها، بدن را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند
- مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز -۴، از جمله داروهای خفیف‌تری هستند که به کاهش سطح گلوکز خون کمک می‌کند
- گلوکاگون- مانند آگونیستهای گیرنده پپتید -۱ (GLP-1) ، هضم را کند و سطح گلوکز خون را بهبود می‌بخشد
- مهارکننده‌های انتقال دهنده سدیم-گلوکز -۲ (SGLT2)، باعث می‌شود کلیه‌ها از جذب مجدد گلوکز به خون و ارسال آن به ادرار جلوگیر کند
البته هر یک از این داروها می‌توانند عوارض جانبی دیگری ایجاد کنند. به همین دلیل، یافتن بهترین دارو یا ترکیبی از داروها برای درمان دیابت ممکن است کمی زمان‌بر باشد.
در صورتی که فرد مبتلا به فشار خون باشد و یا سطح کلسترول آن دچار مشکلی شده باشد نیز ممکن است به داروهایی برای رفع این موارد نیاز داشته باشد.
اگر بدن نتواند به مقدار کافی انسولین تولید کند، سپس فرد باید درمان با انسولین را شروع کند. در برخی موارد ممکن است تنها به یک تزریق طولانی مدت نیاز داشته باشد که این کار را در شب نیز می‌تواند انجام دهد. اما در برخی موارد ممکن است لازم باشد چندین بار در روز انسولین تزریق شود.
رژیم غذایی برای دیابت نوع ۲
رژیم غذایی ابزاری مهم برای سلامت قلب و کنترل میزان قند خون در محدوده امن و سالم است. همچنین نیازی نیست که این رژیم غذایی بسیار پیچیده یا نا‌خوشایند باشد.
رژیم غذایی توصیه شده برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تقریبا همان رژیم غذایی است که بهتر است همه افراد رعایت کنند و شامل چند اقدام اساسی است:
- وعده‌های اصلی و میان وعده‌ها را طبق برنامه بخورید.
- غذاهایی را انتخاب کنید که سرشار از مواد مغذی و فاقد کالری خالی باشد.
- پرخوری نکنید.
- برچسب روی مواد غذایی را بخوانید.
غذاها و نوشیدنی‌هایی که باید از خوردن آن‌ها اجتناب کنید
غذاها و نوشیدنی‌های خاصی وجود دارد که باید مصرف آن‌ها را به طور کامل محدود یا حذف کنید. مانند موارد زیر:
- غذاهای سرشار از چربی‌های اشباع یا ترانس
- گوشت‌هایی مانند جگر یا گوشت گاو
- گوشت‌های فرآوری شده
- صدف
- مارگارین و روغن‌های سرخ کردنی
- محصولاتی مانند نان سفید یا نان شیرین
- میان وعده‌های فرآوری شده
- نوشیدنی‌های شیرین مانند آب میوه‌ها
- محصولات لبنی پرچرب
- ماکارونی یا برنج سفید
همچنین حذف غذاهای شور و غذاهای سرخ شده نیز توصیه می‌شود. بنابراین در صورت ابتلا به دیابت، این فهرست از غذاها را بررسی کرده و در صورت مصرف هر کدام از آن‌ها، سعی کنید آن‌ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
غذاهای انتخابی
کربوهیدرات‌های سالم می‌توانند فیبر مورد نیاز بدن را تأمین کنند. عبارتند از:
- میوه‌ها‌ی کامل
- سبزیجات غیر نشاسته‌ای
- حبوبات، مانند لوبیا
- غلات کامل مانند جو دو سر یا کینوا
- سیب زمینی‌های شیرین
غذاهایی با اسیدهای چرب امگا ۳ برای سلامت قلب، عبارتند از:
- ماهی تن
- ساردین
- ماهی سالمون
- ماهی خال خالی
- هالیبوت
- ماهی کاد
- بذر کتان
همچنین می‌توانید چربی‌های اشباع نشده و غیراشباع سالم را از تعدادی مواد غذایی دریافت کنید، از جمله:
- روغن‌هایی همچون روغن زیتون، روغن کانولا و روغن بادام زمینی
- آجیل‌هایی مانند بادام، گردوی آمریکایی و گردو
- آووکادوها
اگرچه این موارد جزو چربی‌های سالم در نظر گرفته شده و برای بدن مفید است، اما در عین حال بسیار پرکالری هستند. بنابراین باید اعتدال در مصرف، که اصلی کلیدی است رعایت شود. همچنین می‌توانید با انتخاب محصولات لبنی کم‌چرب، مصرف چربی را کنترل کنید. توصیه می‌شود خودتان غذاهای مناسب دیابت را کشف کنید که از دارچین گرفته تا رشته فرنگی شیراتاکی.
سخن پایانی
به طور کلی توصیه می‌شود در مورد تغذیه شخصی و اهداف کالری حتما با پزشک خود مشورت کنید. سپس به کمک به پزشک خود می‌توانید برنامه غذایی مورد علاقه خود را بچینید که هم دارای طعم‌های عالی باشد و هم متناسب با نیازهای سبک زندگیتان باشد.
منبع: healthline.com / ترجمه: فاطمه شهابی
