اسید فولیک: همه آنچه باید بدانید

اسید فولیک چیست؟

اسید فولیک نوعی ویتامین محلول در آب است که در مکمل ها و غذاهای غنی شده استفاده می شود.

این یک مورد از فولات ساخته شده توسط انسان است، نوعی ویتامین B طبیعی که در بسیاری از غذاها وجود دارد. در واقع، بدن قادر به تولید فولات نیست، بنابراین باید از طریق رژیم غذایی دریافت شود. در ادامه با مانکن همراه باشید.

گرچه کلمات فولات و اسید فولیک اغلب به طور متناوب مورد استفاده قرار می گیرند، اما این ها ویتامین های خاص و متمایزی هستند. اسید فولیک سنتز شده به لحاظ نظر ساختاری با فولات متفاوت است و اثرات بیولوژیکی کمی متفاوت در بدن دارد. با این حال گفته می شود که هر دو مورد آن ها برای کمک به داشتن یک رژیم غذایی خوب و مناسب در نظر گرفته می شوند.

فولات در تعدادی از غذاهای گیاهی و حیوانی از جمله اسفناج، کلم، کلم بروکلی، آووکادو، مرکبات، تخم مرغ و جگر گاو یافت می شود.

از سویی دیگر، اسید فولیک به غذاهایی مانند آرد، غلات صبحانه آماده و نان اضافه می شود. همچنین به شکل کنسرانتره های غلیظ در مکمل های غذایی وجود دارد.

بدن برای طیف گسترده ای از عملکردهای مهم از فولات استفاده می کند، از جمله:

• سنتز، ترمیم و متیلاسیون – اضافه کردن یک گروه متیل – از DNA
• تقسیم سلولی
• تبدیل هموسیستئین به متیونین، نوعی اسید آمینه که برای سنتز پروتئین استفاده می شود و یا به (S-adenosylmethionine SAMe) تبدیل می شود، ترکیبی که به عنوان یک دهنده اصلی متیل در بدن عمل کرده و برای واکنش های متعدد سلولی، ضروری است.
• بلوغ گلبول های قرمز

فولات در تعدادی از فرآیندهای حیاتی متابولیک دخلات دارد و کمبود منجر به بروز مشکلات سلامتی از جمله کم خونی مگالوبلاستیک، افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و برخی سرطان ها و نقص هنگام تولد در کودکانی می شود که مادرانشان کمبود فولات داشتند.

کمبود فولات دلایل مختلفی دارد، از جمله:

• ضعف در رژیم غذایی
• بیماری ها یا جراحی هایی که بر جذب فولات در دستگاه گوارش تاثیر می گذارد، از جمله بیماری سلیاک، بای پس معده و سندرم روده کوتاه
• آکلوریدریا یا هیپوکلریدریا (نبودن یا کم بودن اسید معده)
• داروهایی که بر جذب فولات تاثیر می گذارد، از جمله متوترکسات و سولفاسالازین
• مشروبات الکلی
• بارداری
• کم خونی همولیتیک
• دیالیز

در بسیاری از کشورها، از جمله ایالات متحده، به منظور کاهش شیوع کمبود فولات، محصولات غلات را با اسید فولیک غنی سازی می کنند.

دلیل این کار این است که کمبود فولات تا حدودی امری رایج است و برخی از افراد از جمله بزرگسالان مسن و زنان باردار، دستیابی به مقدار توصیه شده و مصرف آن از طریق رژیم را دشوار می دانند. از این رو به مواد خوراکی روزمره افزوده می شود.

مقدار مصرف توصیه شده

ذخایر فولادی در بدن بین ۱۰ تا ۳۰ میلی گرم است که بیشتر آنها در کبد و مقدار باقی مانده در خون و بافت ها ذخیره می شود. سطح عادی فولات در خون بین ۵/۱۵ نانوگرم در میلی لیتر است. به شکل اصلی فولات موجود در خون، ۵-متیل تترا هیدروفولات گفته می شود.

معادل های فولادی رژیم غذایی (DFEs) یک واحد اندازه گیری است که تفاوت در قابلیت جذب اسید فولیک و فولات را نشان می دهد.

گفته می شود که فولیک اسید ساختگی قابلیت ۱۰۰٪ جذب در معده خالی را دارد، در حالی که اسید فولیک موجود در غذاهای غنی شده تنها ۸۵٪ قابلیت جذب دارد و  فولات طبیعی تقریبا ۵۰٪ قابل جذب است.

هنگامی که به صورت مکمل باشد، ۵-متیل تترا هیدروفولات در مقایسه با مکمل های اسید فولیک، فراهمی زیستی (نسبت یک دارو یا ماده دیگری که هنگام ورود به بدن وارد جریان گردش خون شده و می تواند اثری فعال داشته باشد) یکسانی دارد.

بنابراین، به دلیل این تنوع در جذب، DFE ها مطابق با معادله زیر ایجاد شدند:

• ۱ میلی گرم DFE = 1 میکروگرم فولات که به طور طبیعی در مواد غذایی وجود دارد = ۰٫۵ میکروگرم اسید فولیک به شکل مکمل = ۰٫۶ میکروگرم اسید فولیک که همراه با غذا خورده می شود.

از این رو، بزرگسالان به منظور تامین نیاز روزانه خود به چیزی حدود ۴۰۰ میکروگرم DFE فولات نیاز دارند. این مقدار نیز در زنان باردار و مادران شیرده افزایش یافته و به ۶۰۰ میکروگرم و ۵۰۰ میکروگرم DFE در روز می رسد.

مقدار نیاز توصیه شده (RDA) برای نوزادان، کودکان و نوجوانان به شرح زیر است:

• تولد تا ۶ ماه: ۶۵ میلی گرم DFE
• سنین ۷-۱۲ ماهه: ۸۰ میکروگرم DFE
• سنین ۱-۳ سال: ۱۵۰ میلی گرم DFE
• سنین ۴ تا ۸ سال: ۲۰۰ میکروگرم DFE
• سنین ۹-۱۳ سال: ۳۰۰ میلی گرم DFE
• سنین ۱۴-۱۸ سال: ۴۰۰ میکروگرم DFE

فواید و موارد استفاده

معمولا هم اسید فولیک و هم فولات به دلایل مختلفی به صورت مکمل مورد استفاده قرار می گیرند.

گرچه مکمل های اسید فولیک و فولات به طور معمول برای درمان موارد یکسانی استفاده می شوند اما تاثیراتی متفاوتی در بدن دارند. بنابراین ممکن است به روش های مختلفی بر سلامتی تاثیر بگذارد، که در ادامه همین مقاله شرح داده می شود.

در ادامه به توضیح رایج ترین فواید و کاربرد مکمل های اسید فولیک و فولات پرداخته می شود.

پیشگیری از نقایص هنگام تولد و عوارض حاملگی

یکی از رایج ترین کاربردهای مکمل های اسیدفولیک و فولات، پیشگیری از نقایص در هنگام تولد است، به ویژه نقص مجرای عصبی از جمله اسپینا بیفیدا و آنانسفالی – به شکل که کودک بدون تشکیل بخش هایی از مغز یا جمجمه خود به دنیا می آید.

بنابراین، وضعیت فولات مادر پیش بینی کننده خطر نقص مجرای عصبی است. از این رو،  سیاست های ملی بهداشت عمومی در مورد مکمل اسید فولیک برای زنانی که باردار هستند و یا تصمیم به بارداری دارند، اعمال می شود و آن ها ملزم به مصرف این مکمل ها هستند.

برای مثال، کارگروه خدمات پیشگیرانه در ایالات متحده که یک هیئت مستقل از متخصصان ملی پیشگیری از بیماری ها هستند، توصیه می کند همه زنانی که قصد باردار شدن دارند و یا قادر به باردار شدن هستند باید روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلی گرم اسید فولیک را حداقل ۱ ماه قبل از بارداری مصرف کرده و آن را تا ۲ الی ۳ ماه پس از بارداری ادامه دهند.

مکمل های اسید فولیک به جلوگیری از نقص در هنگام تولد جنین برای زنان باردار تجویز می شود و ممکن است در جلوگیری از عوارض مربوط به بارداری از جمله پره اکلامپسی موثر باشد.

درمان کمبود فولات

کمبود فولات می تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله نداشتن یک رژیم غذایی مناسب، مصرف زیاد الکل،  جراحی، بارداری و بیماری های سوء جذب مواد مغذی.

در نتیجه این کمبود خود می تواند منجر به عوارض جانبی جدی دیگری از جمله کم خونی مگالوبلاستیک، نقص در هنگام تولد، اختلال روانی، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و افسردگی شود.

برای درمان کمبود فولات از هر دو مکمل اسیدفولیک و فولات استفاده می شود.

ارتقاء سلامت مغز

پژوهش ها نشان داده اند که پایین بودن میزان فولات خون با عملکرد ضعیف مغز و افزایش خطر زوال عقل همراه است. حتی سطح فولات نرمال اما رو به پایین نیز منجر به افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی در بزرگسالان مسن می شود.

با این حال، مطالعات نشان داده اند که مکمل های اسید فولیک می تواند عملکرد مغز را در افراد دارای اختلال روانی بهبود بخشیده و به درمان بیماری آلزایمر کمک کند.

در سال ۲۰۱۹ پژوهشی بر روی ۱۸۰ بزرگسال با نقص خفیف شناختی (MCI) انجام گرفت و نتایج حاصل از آن نشان داد که مصرف ۴۰۰ میلی گرم مکمل اسید فولیک در روز به مدت ۲ سال به طور قابل توجهی در بهبود اقدامات عملکرد مغز از جمله ضریب هوشی کلامی و کاهش سطح پروتئین های خاص خون که در بروز و پیشرفت بیماری آلزایمر دخالت دارد، موثر بوده است.

همچنین، مطالعه دیگری بر روی ۱۲۱ نفر با بیماری آلزایمر تازه تشخیص داده شده که تحت درمان با داروی دونپزیل قرار گرفته بودند، نشان داد افرادی که ۱۲۵۰ میکروگرم اسید فولیک در روز به مدت ۶ ماه مصرف کردند، در مقایسه با کسانی که تنها دونپزیل مصرف کرده بودند، میزان شناخت و کاهش نشانگرهای التهابی در آن ها بیشتر شده بود.

درمان کمکی برای اختلالات سلامت روان

پژوهش ها حاکی از آن است میزان فولات خون در افراد مبتلا به افسردگی نسبت به افراد فاقد افسردگی کمتر است.

همچنین، مطالعات نشان می دهد که مکمل های اسید فولیک و فولات می تواند علائم افسردگی را هنگام مصرف داروهای ضد افسردگی کاهش دهد.

بررسی های متوالی و پیوسته ای نیز نشان می دهد هنگامی که در کنار داروهای ضد افسردگی از روش های درمانی همراه با مکمل  های مبتنی بر فولات، از جمله اسید فولیک و متیلفولات استفاده شود، نسبت به زمانی که فرد تنها از داروهای ضد افسردگی استفاده می کند، کاهش قابل توجهی در علائم افسردگی مشاهده می شود.

علاوه بر این، نتایج حاصل از بررسی ۷ مطالعه مختلف نشان داد که درمان با مکمل های مبتنی بر فولات در کنار داروهای ضد روان پریشی منجر به کاهش علائم منفی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شده است.

کاهش عوامل خطرساز بیماری های قلبی

مصرف مکمل های حاوی فولات، از جمله اسید فولیک به بهبود سلامت قلب کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.

داشتن مقادیر زیادی اسید آمینه هموسیستئین با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی همراه است. همچنین، سطح هموسیستئین خون توسط عوامل تغذیه ای و ژنتیکی تعیین می شود.

از این رو، فولات نقش مهمی در متابولیسم هموسیستئین دارد و کمبود میزان فولات می تواند منجر به افزایش میزان هموسیستئین، معروف به هیپرهموسیستئینمی شود.

پژوهش ها نشان داده است که مکمل اسید فولیک می تواند سطح هموسیستئین خون و خطر ابتلا به بیماری های قلبی کاهش دهد.

برای مثال، بررسی۳۰ مطالعه که بر روی بیش از ۸۰،۰۰۰ نفر انجام شده نشان می دهد مصرف مکمل اسید فولیک منجر به کاهش ۴ درصدی خطر ابتلا به بیماری های قلبی و کاهش ۱۰ درصدی خطر ابتلا به سکته مغزی می شود.

علاوه بر این، مصرف مکمل های اسید فولیک به کاهش فشار خون بالا که خود یکی از عوامل خطرناک بیماری های قلبی است، کمک می کند.

و مطالعات نشان داده اند که مکمل های اسید فولیک می تواند در بهبود جریان خون موثر باشد و این مسئله خود به بهبود عملکرد سیستم قلبی-عروقی کمک می کند.

سایر فواید بالقوه

مکمل اسید فولیک فواید دیگری دارد، از جمله:

• دیابت. مکمل های حاوی فولات می تواند در افراد مبتلا به دیابت، در بهبود کنترل قند خون، کاهش مقاومت به انسولین و تقویت عملکرد سیستم قلبی-عروقی آن ها کمک کنند. همچنین، این مکمل ها ممکن است در کاهش عوارض دیابت از جمله نوروپاتی موثر باشد.
• باروری. مصرف بیشتر مکمل فولات (بیش از ۸۰۰ میکروگرم در روز) تاثیر بهتری در باروری در زنان دارد. همچنین مصرف فولات کافی برای کیفیت تخمک، لانه گزینی و بلوغ آن نیز ضروری است.
• التهاب. پژوهش ها نشان داده اند که مکمل های اسیدفولیک و فولات باعث کاهش نشانگر های التهابی از جمله پروتئین واکنش C (CRP) در گروه های مختلفی از افراد از جمله زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و کودکان مبتلا به صرع می شود.
• کاهش عوارض جانبی دارو. مکمل های حاوی فولات می تواند در کاهش بروز عوارض جانبی مربوط به استفاده از داروهایی خاص مانند متوترکسات که یک داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی است و برای درمان آرتریت روماتوئید، پسوریازیس و برخی سرطان ها استفاده می شود، موثر باشد.
• بیماری های کلیوی. به دلیل اختلال در عملکرد کلیه، در بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان به بیماری های مزمن کلیوی، هیپرهموسیستئینمی رخ می دهد. از این رو، مصرف مکمل اسیدفولیک در این گروه از افراد می تواند به کاهش سطح هموسیستئین و خطر ابتلا به بیماری های قلبی کمک کند.

البته این فهرست به قدر کافی جامع و کامل نیست و دلایل زیادی وجود دارد که افراد از مکمل های مبتنی بر فولات استفاده می کنند.

پلی مورفیسم ژنتیکی که بر وضعیت فولات تاثیر می گذارد

برخی از افراد دچار تغییرات ژنتیکی هستند که می تواند بر نحوه متابولیزم فولات تاثیر بگذارد. پلی مورفیسم های ژنتیکی در آنزیم های متابولیزه کننده فولات، مانند متیلن تتراهیدروفولات ردوکتاز (MTHFR)، تداخل ایجاد کرده و این تداخل در سطح فولات در بدن می توانند تاثیری سوء بر سلامت داشته باشد.

یکی از رایج ترین انواع C677T است. افراد مبتلا به نوع C677T فعالیت آنزیمی کمتری دارند. از این رو، ممکن است سطح هموسیستئین بالایی داشته باشند و همین عامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش  می دهد.

برای مثال، افرادی که دچار نقص شدید MTHFR هستند، نمی توانند ۵ متیل تترا هیدروفولات، شکل بیولوژیک فعال از فولات را درست کنند و ممکن است سطح فولات بسیار کمی داشته باشد.

علاوه بر C677T ، بسیاری از انواع دیگر مربوط به متابولیسم فولات ، از جمله MTRR A66G ، MTHFR A1298C ، MTR A2756G و FOLH1 T484C وجود دارد که بر متابولیسم فولات تاثیر می گذارد.

این مواد همچنینی می تواند خطر نقص در هنگام تولد، میگرن، افسردگی، کاهش قدرت باروری، اضطراب و بروز برخی سرطان ها را افزایش دهد.

بروز انواع ژنتیکی که بر متابولیسم فولات تاثیر می گذارد بسته به قومیت و موقعیت جغرافیایی افراد متفاوت است. برای مثال، جهش C677T در جمعیت های آمریکایی هندی، مکزیکی مستیزو و چینی هان بیشتر دیده می شود.

معمولا درمان توصیه شده برای این موارد استفاده از مکمل ۵-متیل تترا هیدروفولات و سایر ویتامین های بیولوژیکی فعال را شامل می شود.

در صورتی که مایل به انجام آزمایش جهش های ژنتیکی موثر بر متابولیسم فولات، از جمله MTHFR هستید، می توانید برای دریافت راهنمایی های بیشتر با پزشک متخصص در این حوزه مشورت کنید.

اسید فولیک برای بارداری

فولات نقش مهمی در رشد و نمو جنین دارد. برای مثال، برای تقسیم سلولی و رشد بافت ها ضروری است. به همین دلیل است که داشتن مقادیر بهینه فولات چه قبل و چه در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد.

بر اساس مطالعات انجام شده، از دهه ۱۹۹۰ آرد و بسیاری از اقلام مواد غذایی با فولات غنی شده اند، چرا که کمبود فولات در زنان منجر به افزایش قابل توجهی در تعداد کودکانی با نقص مجرای عصبی شده بود.

پژوهش ها ثابت کرده اند که تقویت مواد غذایی و مصرف مکمل اسید فولیک قبل از بارداری و در حین آن خطر نقص مجرای عصبی از جمله اسپینا بیفیدا و آنسفالی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

همچنین، مصرف مکمل اسید فولیک در دوران بارداری علاوه بر تاثیر مثبت و محافظت از جنین در برابر نقص در هنگام تولد، رشد عصبی و عملکرد مغزی آن را بهبود بخشیده و در برابر اختلالات طیف اوتیسم نیز از او محافظت می کند.

با این وجود، مطالعات دیگری به این نتیجه رسیده اند که مصرف زیاد اسید فولیک و وجود مقادیر بالای اسید فولیک غیر متابولیزه در جریان خون ممکن است تاثیری منفی بر رشد عصبی شناختی داشته باشد و خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد که در بخش بعد به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.

فولات برای سلامتی مادر نیز بسیار حائز اهمیت است و مکمل اسید فولیک خطر عوارض ناشی از بارداری از جمله پره اکلامپسی را کاهش می دهد. علاوه بر این، سطح بالای فولات در مادر خطر زایمان زودرس را به طور قابل توجهی کاهش می دهد.

RDA برای فولات در دوران بارداری ۶۰۰ میکروگرم DFE است.

بنابراین، با توجه به اهمیت فولات برای سلامتی مادر و جنین و اینکه که بسیاری از خانم ها نیازهای خود را تنها از طریق رژیم غذایی برآورده می کنند، توصیه می شود تمام زنانی که تصمیم به بارداری دارند، حداقل ۱ ماه پیش از بارداری روزانه ۴۰۰-۸۰۰ میلی گرم اسید فولیک مصرف کنند و تا ۲ الی ۳ ماه پس از بارداری نیز مصرف آن را ادامه دهند.

علاوه بر اهمیت مصرف مکمل های اسید فولیک در طی چند ماه اول بارداری، نتایج حاصل از پژوهش های دیگر نشان داده اند که ادامه مصرف اسید فولیک در طول دوران بارداری ممکن است به تقویت سطح فولات در خون مادر و بند ناف کمک کند.

همچنین ممکن است از افزایش سطح هموسیستئین که معمولا در اواخر بارداری رخ می دهد نیز جلوگیری کند. با این وجود، هنوز به طور کامل مشخض نیست که در نهایت تاثیری مثبت بر کودک خواهد داشت با خیر.

بنابراین، از آنجا که مصرف زیاد اسید فولیک می تواند منجر به مقادیر بالای اسید فولیک غیر متابولیک در خون شده و پیامدهای منفی سلامتی به همراه داشته باشد، در نتیجه بسیاری از متخصصان پیشنهاد می کنند که زنان باردار به جای اسید فولیک، ۵-متیل تترا هیدروفولات، شکل بیولوژیکی فعال فولات را مصرف می کنند.

مصرف زیاد ۵ متیل تترا هیدروفولات برخلاف مقدار زیاد اسید فولیک منجر به تولید اسید فولیک غیر متابولیک در خون نمی شود. همچنین، مطالعات نشان داده اند که ۵-متیل تترا هیدروفولات در افزایش غلظت فولات گلبول های قرمز بسیار موثر است.

گذشته از آن، زنان مبتلا به پلی مورفیسم ژنتیکی رایج که بر متابولیسم فولات تاثیر می گذارد، به درمان با ۵-متیل تترا هیدروفولات در مقایسه با درمان با اسید فولیک، بهتر پاسخ می دهند.

عوارض جانبی و اقدامات احتیاطی

برخلاف فولات موجود در مواد غذایی و اشکال مکمل بیولوژیکی فعال فولات مانند ۵-متیل تتاهیدروفولات، مصرف زیاد اسید فولیک ممکن است منجر به عوارض جانبی منفی شود.

اسید فولیک غیر متابولیزه و افزایش خطر ابتلا به اوتیسم و رشد عصبی شناختی

همانطور که پیش تر گفته شد، به دلیل اختلاف در متابولیسم، تنها مقادیر زیادی اسید فولیک که از طریق غذاهای غنی شده یا مکمل ها مصرف می شود می تواند منجر به بالا رفتن سطح اسید فولیک غیر متابولیک خون شود.

خوردن غذاهای غنی از فولات یا دریافت اشکال طبیعی فولات مانند ۵ متیل تترا هیدروفولات، منجر به افزایش بیش از حد اسید فولیک در خون نمی شود.

حال، برخی از مطالعات سطح بالای اسید فولیک در خون را با کاهش خطر ابتلا به اوتیسم و بهبود پیامدهای روانی در کودکان مرتبط دانسته اند و این در حالی است که برخی دیگر نتایجی کاملا برعکس ارائه می دهند، به این شکل که معتقدند مقادیر زیاد اسید فولیک غیر متابولیک در خون با افزایش خطر ابتلا به اوتیسم و تاثیرات منفی بر رشد عصبی شناختی کودک همراه است.

مطالعه جدید که به تازگی بر روی ۲۰۰ مادر باردار صورت گرفت، نشان داد مادرانی که در هفته چهاردهم بارداری غلظت بیشتری از فولات دارند، به احتمال زیاد کودکانی با اختلال طیف اوتیسم (ASD) خواهند داشت.

محققان اسید فولیک غیر متابولیزه را در تعداد بیشتری از خانم ها که فرزند ASD داشتند در مقایسه با زنانی که فرزندان ASD نداشتند، تشخیص دادند. این مسئله نشان می دهد که مکمل اسید فولیک حدود هفته ۱۴ بارداری در زنانی که فرزندانشان بعدا دچار ASD شده اند، شایع تر بوده است.

لازم به ذکر است که اسید فولیک غیر متابولیزه در خون افرادی که کمتر از ۴۰۰ میکروگرم در روز مصرف می کنند، وجود ندارد.

مطالعات دیگر نشان داده اند که مقادیر بالای اسید فولیک غیر متابولیزه در دوران بارداری ممکن است منجر به اثرات منفی بر رشد عصبی شناختی در کودکان شود.

مطالعه دیگری که بر روی ۶۸۶۸ جفت مادر و کودک صورت گرفت نشان می دهد کودکانی که مادران آن ها در دوران بارداری روزانه بیش از ۱۰۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف می کردند، در مقایسه با کودکانی که مادران آنها روزانه ۴۰۰ الی ۹۹۹ میکروگرم در روز مصرف می کردند، در آزمونی که توانایی های ذهنی کودکان را ارزیابی می کند رتبه ی پایین تری بدست آوردند.

با این وجود همچنان پژوهش های بیشتری برای تایید این یافته ها مورد نیاز است.

دریافت زیاد اسیدفولیک و پنهان سازی کمبود B12

یکی دیگر از خطرهای احتمالی دریافت زیاد اسید فولیک این است که مصرف دوزهای بالای اسید فولیک ساختگی ممکن است مانع از تشخیص کمبود ویتامین B12 شود.

دلیلش این است که مصرف مقادیر زیاد اسید فولیک می تواند کم خونی مگالوبلاستیک را اصلاح کند. شرایطی که با تولید گلبول های قرمز بزرگ، غیر طبیعی و توسعه نیافته مشخص شده و با کمبود شدید B12 همراه است.

اما، مکمل اسید فولیک آسیب عصبی ناشی از کمبود B12 را برطرف نمی کند. از این رو، ممکن است کمبود B12 تا زمانی که علائم عصبی بالقوه برگشت ناپذیر بروز پیدا نکرده، تشخیص داده نشود.

دیگر خطرات احتمالی مصرف مقادیر بالای اسید فولیک

گذشته از عوارض جانبی که در بالا بدان اشاره شد، چندین خطر دیگر در رابطه با مصرف دوزهای زیاد اسید فولیک وجود دارد:

• خطر بروز سرطان. با بررسی هایی که بر روی  مطالعه صورت گرفت، نشان می دهد خط مرزی افزایش قابل توجهی در بروز سرطان پروستات در افرادی که مکمل اسید فولیک مصرف کرده اند، در مقایسه با گروه های شاهد، وجود دارد
• زوال عقلی در بزرگسالان. پژوش ها نشان داده اند که مصرف مکمل همراه با دوزهای زیاد اسید فولیک ممکن است منجر به تسریع زوال عقل در افراد مسن با سطح ویتامین B12 پایین شود.
• عملکرد ایمنی. مطالعات متعددی نشان داده اندف که مصرف مکمل های اسید فولیک با دوز بالا ممکن است با کاهش فعالیت سلول های ایمنی محافظ، عملکرد سیستم ایمنی را سرکوب کند، از جمله سلول های کشنده طبیعی (NK) و همچنین و وجود اسید فولیک غیر متابولیزه ممکن است با کاهش فعالیت سلول های کشنده طبیعی همراه باشد.

توجه داشته باشید که بیشتر مردم در ایالات متحده از وضعیت فولات کافی برخوردار هستند و مصرف مکمل شاید مناسب آن ها نباشد.

برای مثال، به طور میانگین مردان بالغ روزانه ۶۰۲ میکروگرم DFE و زنان بالغ روزانه ۴۵۵ میکروگرم DFE مصرف می کنند که بیش از ۴۰۰ میکروگرم مصرف DFE از طریق غذا است.

با این حال، بیشتر کودکان و نوجوانان آمریکایی بیش از توصیه های روزانه از طریق منابع غذایی فولات مصرف می کنند؛ با متوسط مصرف روزانه ۴۱۷-۵۴۷ میکروگرم DFE در روز برای کودکان و نوجوانان در سنین ۲ تا ۱۹ سال.

مقدار و نحوه مصرف

همانطور که گفته شد، RDA برای اسید فولیک روزانه ۴۰۰ میکروگرم DFE برای بزرگسالان، ۶۰۰ میکروگرم DFE برای زنان باردار و ۵۰۰ میکروگرم DFE برای زنان شیرده توصیه شده است.

گرچه این مقادیر از طریق رژیم غذایی برآورده می شود، اما مصرف مکمل روشی مناسب برای رفع نیاز به فولات در افرادی است که در معرض کمبود هستند، از جمله زنان باردار و افراد مسن.

فولات و اسید فولیک در اشکال مختلفی یافت می شوند اما معمولا به مکمل های چند ماده مغذی از جمله مولتی ویتامین ها و ویتامین های پیچیده B اضافه می شوند. مقدار دوزها متفاوت است، با این حال بیشتر مکمل ها محتوی چیزی حدود ۶۸۰-۱۳۶۰ میکروگرم DFE 400-800 میکروگرم اسید فولیک هستند.

سطح تحمل بالایی مصرف (UL)، به معنای بالاترین دوز روزانه که احتمال بروز عوارض جانبی را ندارد گفته می شود که برای اشکال ساختگی فولات تعیین شده نه برای اشکال طبیعی موجود در مواد غذایی.

دلیل این مسئله این است که عوارض جانبی ناشی از مصرف زیاد فولات مواد غذایی گزارش نشده است. به همین دلیل، UL در mcg است، نه mcg DFE.

UL برای مکمل های فولات ساختگی و مکمل های غذایی غنی شده به شرح زیر است:

پژوهش ها نشان داده است که بیشتر کودکان در ایالات متحده فولات کافی را از طریق رژیم غذایی خود دریافت می کنند و بین ۳۳-۶۶ درصد از از کودکان ۱-۱۳ ساله که مکمل اسید فولیک مصرف می کنند، از حد نرمال  UL مربوط به گروه سنی خود تجاوز می کنند، زیرا دیگری نیازی به مصرف مکمل ندارند.

به همین دلیل بهتر است پیش از مصرف مکمل فولیک اسید به کودکان خود با پزشک مرتبط مشورت کرده و در صورت نیاز این کار را انجام دهید.

گفته می شود مصرف کمتر از ۱۰۰۰ میکروگرم در روز برای همه بزرگسالان بی خطر است.

اسید فولیک تقریبا ۱۰۰٪ روی معده خالی موثر است و هنگام مصرف همراه با مواد غذایی ۸۵ درصد قابلیت جذب دارد. ۵-متیل تترا هیدروفولات نیز فراهمی زیستی مشابهی دارد. می توانید تمام انواع فولات را همراه یا بدون غذا مصرف کنید.

مصرف بیش از حد

گرچه برای مصرف فولات در قالب مواد غذایی محدودیتی وجود ندارد، اما مصرف فولات ساختگی در دوز بالا یعنی بیش از ۱۰۰۰ میکروگرم، ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.

البته ممکن است در شرایط خاصی مانند زمانی که فرد دچار کمبود فولات است، دوزهای بالاتری توصیه شود، اما خود فرد نباید بدون مشورت پزشکی بیش از UL توصیه شده مصرف کند.

در مطالعه ای، مرگ و میر ناشی از مصرف عامدانه و بیش از حد اسید فولیک گزارش شده است.

لازم به ذکر است که احتمال سمی شدن بدن با خوردن فولات بسیار نادر است، زیرا فولات محلول در آب است و به راحتی از بدن دفع می شود. با این وجود، باید از مصرف مکمل هایی با دوز بالا به شدت جلوگیری کرد، مگر اینکه تحت نظارت و توصیه پزشکی باشد.

تداخلات دارویی

مکمل های فولات ممکن است با برخی از داروهای که به طور معمول تجویز می شوند، تداخل داشته باشد از جمله:

• متوتروکسات. متوترکسات دارویی است که برای درمان برخی از سرطان ها و بیماری های خود ایمنی استفاده می شود.
• داروهای صرع. اسیدفولیک ممکن است با داروهای ضد صرع مانندDilantin ، Carbatrol و Depacon تداخل داشته باشد.
• سولفاسالازین. از سولفاسالازین برای درمان کولیت اولسراتیو استفاده می شود.

در صورت مصرف هر کدام از داروی ذکر شده، بهتر است برای مصرف مکمل های اسید فولیک با پزشک مرتبط مشورت کنید.

نکته جالب این است که مصرف مکمل ۵ متیل تترا هیدروفولات به جای اسیدفولیک می تواند واکنش و تداخلات بالقوه با برخی داروهای خاص از جمله متوترکسات را کاهش دهد.

حفظ و نگهداری

بهتر است مکمل های فولات در جایی خشک و خنک نگهداری شوند. همچنین از نگهداری آن ها در محیط هایی مرطوب خودداری کنید.

استفاده در افراد خاص

به نظر می رسد که استفاده از مکمل های فولات برای گروهی از افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است، از جمله زنان باردار، مبتلایان به پلی مورفیسم های ژنتیکی که بر متابولیسم فولات تاثیر می گذارند، افراد مسن در خانه سالمندان و افراد دارای وضعیت اقتصادی پایین که بیشتر در معرض کمبود فولات هستند.

دختران نوجوان نیز یکی دیگر از گروه های آسیب پذیر در برابر کمبود فولات هستند. در واقع، نیاز متوسط تخمین زده شده (EAR) برای فولات در ۱۹٪ از دختران نوجوان در سنین ۱۴-۱۸ ساله برآورده نمی شود. EAR میانگین مصرف روزانه یک ماده مغذی است که برای تامین نیازهای ۵۰٪ از افراد سالم تخمین زده می شود.

گروه دیگر افرادی هستند که تحت عمل جراحی روده قرار گرفته اند یا شرایطی را دارند که باعث سوء جذب مواد مغذی می شود و برای جلوگیری از کمبود و جبران آن باید از مکمل های فولات استفاده کنند.

مکمل های فولات می تواند برای مبتلایان به اختلالات مصرف الکل نیز مفید باشد. الکل در جذب فولات تداخل ایجاد کرده و دفع ادرار را افزایش می دهد. از این رو، مکمل فولات ممکن است برای افرادی که به مقدار زیاد الکل مصرف می کنند، سودمند باشد.

مصرف مکمل های فولات برای نوزادان زیر ۱ سال منع مصرف دارد. بنابراین، تنها منابع فولات در رژیم غذایی شیرخوار همان شیرمادر و مواد غذایی توصیه شده است. درنتیجه، از مکمل فولات برای نوزادان خودداری کنید، مگر اینکه پزشک مرتبط مصرف آن را توصیه کرده باشد.

موارد جایگزین

مشتقات زیادی از فولات وجود دارد. اما folinic acid، فولیک اسید و ۵-متیل تترا هیدروفولات بیشترین کاربرد را در مکمل های غذایی دارند.

folinic acid یک فولات طبیعی است که در غذاها یافت می شود و معمولا با عنوان لوکوورین در محیط کلینیکی شناخته می شود. از جمله موارد استفاده از لوکووورین جلوگیری از عوارض سمی داروی متوترکسات است که این دارو برای معالجه انواع خاصی از سرطان ها و کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود فولات استفاده می شود.

folinic acid از اسید فولیک بهتر است زیرا در افزایش سطح فولات خون تاثیری بیشتری دارد. همچنین، برخی مطالعات نشان داده اند که ۵-متیل تترا هیدروفولات نسبت به سایر اشکال فولات ساختگی قابلیت جذب بالاتری دارد.

علاوه بر این، ۵-متیل تترا هیدروفولات کمتر با سایر داروها تداخل ایجاد می کند، کمتر احتمال دارد نقص کمبود B12 را پنهان کند و در افرادی که مبتلا به پلی مورفیسم ژنتیکی مانند MTHFR هستند، تاثیری بهتری دارد.

به همین دلیل است که بسیاری از متخصصان مصرف مکمل ۵ متیل تترا هیدروفولات را نسبت به اسیدفولیک بیشتر توصیه می کنند.

منبع: healthline.com / ترجمه: فاطمه شهابی