زیره (Cumin cyminum) ادویه ای محبوب که بومی مناطق خاورمیانه و هند است. گیاه گلدار عضو خانواده جعفری (Apiaceae) است و بذرهای آن را به صورت پودر یا کامل مصرف می کنند. زیره قرن هاست که به عنوان ماده معطر کننده و همچنین نگهدارنده مورد استفاده قرار می گیرد. عده ای از افراد معتقدند که زیره فواید زیادی برای بدن دارد و حتی می تواند در کاهش وزن نیز موثر باشد، اگرچه همه این عقاید به صورت علمی پشتیبانی نمی شود.
در حالی که بسیاری از آشپزها از زیره برای طعم دادن به غذاهای سبک Tex-Mex و سایر غذاهای قومی استفاده می کنند، همزمان برخی دیگر از افراد از زیره را به عنوان ماده ای برای درمان طیف گسترده ای از مشکلات جسمی از جمله تجمع گاز و نفخ روده ها و اسهال مورد استفاده قرار می دهند.
این ادویه گاهی اوقات به صورت خوراکی مصرف می شود و به عنوان محرک یا تقویت کننده قوای جنسی شناخته می شود. برخی دیگر برای تحریک جریان قاعدگی یا برای درمان کولیک در نوزادان از آن استفاده می کنند. با این حال هیچ مدرک و گواه بالینی مبنی بر حمایت از عقاید برای استفاده از زیره وجود ندارد.
با این وجود، اطلاعات محدودی در دسترس است که نشان می دهد ممکن است زیره در کاهش وزن موثر باشد. در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ بر روی زنان دارای اضافه وزن انجام شد، محققان دریافتند که مصرف مکمل پودر زیره (۳ گرم در روز) در کاهش وزن تاثیر داشته است.
همچنین با بررسی و تجزیه و تحلیل مطالعات قبلی منتشر شده، در سال ۲۰۱۹ پژوهشگران به نتایج دیگری دست یافتند که نشان می دهد استفاده از مکمل زیره در اندازه های مختلف نه تنها در کاهش وزن بلکه در کاهش شاخص توده بدنی (BMI) و قند خون ناشتا در افرادی مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز موثر است.
علاوه بر این، درسال ۲۰۱۸ بررسی مجددی پژوهش های انجام شده صورت گرفت و محققان دریافتند که یکی دیگر از تاثیرات مصرف زیره کاهش کلسترل خون و LDL است. برای به دست آوردن تأثیر مثبت زیره بر سطح کلسترول خون افراد مورد مطالعات آن را به شکل های مختلفی مصرف کردند از جمله پودر زیره (۳ گرم)، کپسول عصاره زیره (۲۲۵ تا ۳۰۰ میلی گرم در روز) و یا کپسول های اسانس زیره (۲۵ تا ۱۰۰ میلی گرم در روز). سرانجام محققان این مطالعه نتیجه گرفتند: “این بررسی سیستماتیک با تجزیه و تحلیل متا نشان می دهد مکمل زیره علاوه بر استاتین و سایر داروهای کاهنده چربی، به عنوان یک گزینه درمانی بی خطر در نظر گرفته می شود.”.
لازم به ذکر است که زیره سیاه (Nigella sativa) و روغن دانه سیاه (که از دانه زیره سیاه گرفته می شود) برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می گیرد و برخی از آن ها توسط مطالعات بالینی نیز مورد حمایت قرار گرفته اند. نکته جالب توجه این که گرچه نام زیره سیاه مشابه با زیره است اما از گیاهی متفاوت حاصل شده و ماده دیگری است.
تقریبا می توان گفت که هیچگونه کالری در زیره وجود ندارد. در واقع اگر در حجم مناسب و معمولی از این ادویه استفاده شود هیچ نوع کالری، کربوهیدرات، پروتئین یا چربی وارد رژیم غذایی نمی شود.
اما در صورت استفاده از دانه زیره، کالری بسیار کمی کالری به آن وعده غذایی شما اضافه خواهد شد.به عبارتی، یک قاشق غذاخوری (حدود ۶ گرم) دانه زیره حدود ۲۲ کالری دارد. طبق اطلاعات حاصل از USDA، بیشترحجم کالری ها حاصل از کربوهیدرات (۳ گرم) است و در درجه اول به صورت فیبر هستند. البته مقدار کمی پروتئین (۱ گرم) و چربی (۱٫۳ گرم) در دانه زیره وجود دارد.
یک قاشق غذاخوری دانه زیره نیز محتوی مقداری ویتامین نیز هست. این ماده سرشار از افزایش ویتامین A است (۲ درصد از میزان توصیه شده به صورت روزانه)، ویتامین c (1 درصد)، ریبوفلاوین، نیاسین و ویتامین B6 (هر کدام ۱ درصد) و همچنین ۱٫۵ گرم کولین.
مواد معدنی موجود در زیره شامل موارد زیر است: کلسیم (۵۶ میلی گرم)، آهن (۴ میلی گرم)، منیزیم (۲۲ میلی گرم)، فسفر (۳۰ میلی گرم)، پتاسیم (۱۰۷ میلی گرم)، سدیم (۱۰ میلی گرم) و همچنین مقادیر کمی روی، مس و منگنز.
زیره کوهی به راحتی در بیشتر فروشگاه های مواد غذایی یافت می شود. اما پیدا کردن بذر آن به این آسانی نیست. در واقع، بذرهای آن که از نزدیک شباهت زیادی هم به زیره سیاه دارند در فروشگاه های خاصی یافت می شود و همه جا آن را ندارد.
دانه زیره باید در فضایی خشک، خنک و تاریک نگهداری شود و از گرما دور باشد. دانه زیره کوهی حدود ۶ ماه تازه می ماند اما زیره معمولی تا یک سال تازگی خود را حفظ می کند. زیره ماده ای رایج در تهیه بسیاری از غذاهایی به سبک مکزیکی، هندی و خاورمیانه است.
محققانی که بر روی مکمل زیره پژوهش های زیادی انجام داده اند اظهار داشتند تاکنون افراد مورد مطالعه که به مدت طولانی زیره مصرف می کردند هیچ گزارشی مبنی بر آسیب یا عراضه ناشی از مصرف زیره ارائه نداده اند.
با این حال، دانشمندان در مطالعه ای در سال ۲۰۱۸ هشدار داده اند که مصرف مداوم زیره ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد از جمله افزایش خطر خونریزی، مشکلات تنفسی و درماتیت (آماس پوستی). همچنین اظهار داشتند که زنان باردار و شیرده و البته بیماران مبتلا به بیماری های تنفسی یا زخم معده باید در استفاده از آن احتیاط کنند. همچنین، با داروهایی مانند آنتی بیوتیک، ضد عفونی، ضد دیابتی و ضد التهاب تداخل دارد و پیش از مصرف باید با پزشک مشورت شود.
پرسش های رایج
زیره دارای طعمی گرم و آجیلی است. نوع کوهی آن که رنگی قهوه ای مایل ب قرمز دارد کمی تند و تیز تر است.
در ادویه کاری زیره وجود دارد، بنابراین اگر در تهیه غذایی زیره در دسترستان نبود می توانید از کاری استفاده کنید. همچنین برخی آشپز ها به جای زیره از زیره سیاه، تخم گشنیز یا پودر چیلی استفاده می کنند.
منبع: verywellfit.com / ترجمه فاطمه شهابی