خواص سمنو چیست و برای چه کسانی مناسب است؟

خواص سمنو باعث شده که این دسر سنتی، چیزی فراتر از یک خوراکی شیرین و لذیذ باشد. تاریخچه تهیه samanu به خراسان شمالی برمی‌گردد. این دسر که به عنوان نمادی از برکت و فراوانی در سفره هفت‌سین قرار می‌گیرد، از جوانه گندم تهیه می‌شود؛ بنابراین خواص متعددی دارد. فواید سمنو بسیار قابل‌توجه هستند و مصرف آن برای اغلب افراد توصیه می‌شود. در این مطلب از سایت مانکن با طرز تهیه سمنو و مزایای سلامتی آن آشنا می‌شویم.

ارزش غذایی سمنو

خواص سمنو برای سلامتی به خاطر ارزش غذایی فوق‌العاده آن است. بااین‌حال سمنو کالری نسبتا بالایی دارد و باید به میزان متعادل مصرف شود.

هر ۱۰۰ گرم سمنو شامل مواد مغذی زیر است:

•  کالری: ۳۰۰؛
•  اسید فولیک: ۷۷ میکروگرم؛
•   کربوهیدرات: ۷۰ گرم؛
•   چربی: ۰٫۲ گرم؛
•  آهن: ۴ میلی‌گرم؛
•  فیبر: ۳ گرم؛
•   پروتئین: ۶ گرم؛
•  کلسیم: ۴۰ میلی‌گرم؛
•   و پتاسیم: ۲۰۷ میلی‌گرم.

۱۵ خواص سمنو برای سلامتی

سمنو به خاطر وجود جوانه گندم، بسیار مغذی بوده و یک خوراکی همه‌کاره برای سلامتی شماست. موارد زیر، برجسته‌ترین فواید سمنو برای سلامت بدن هستند.

۱.خواص سمنو برای کم‌خونی

کمک به پیشگیری و رفع کم‌خونی از مهم‌ترین خواص سمنو محسوب می‌شود. محتوای بالای آهن و اسید فولیک موجود در سمنو، آن را به یک خوراکی مفید برای کم‌خونی تبدیل می‌کند. همچنین سمنو سرشار از ویتامین‌های گروه B، مس و روی است که در تولید گلبول‌های قرمز سالم و جذب بهتر آهن نقش دارند.

۲. فواید سمنو در دوران بارداری و شیردهی

مهم‌ترین خواص سمنو در دوره بارداری، جلوگیری از کم‌خونی مادر و کمک به درمان آن است. سمنو منبع غنی ویتامین‌های گروه B (از جمله اسید فولیک و B12) محسوب می‌شود. این ویتامین‌ها در تقویت انرژی مادر، رشد مغز جنین و افزایش تولید شیر نقش دارند. کلسیم موجود در سمنو به رشد استخوان‌های جنین و منیزیم نیز به کاهش گرفتگی عضلات در دوران بارداری کمک می‌‌نماید. همچنین فیبر سمنو از یبوست (یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری) جلوگیری می‌کند.

۳. دوره پریود و خواص سمنو

مواد معدنی موجود در سمنو مانند منیزیم و کلسیم در کاهش درد و گرفتگی عضلات در دوران پریود موثرند. آنتی‌اکسیدان‌های آن نیز درد و التهاب قاعدگی را کاهش می‌دهند. آهن و ویتامین‌های گروه B سمنو در کاهش خستگی و ضعف و همچنین جبران خون ازدست‌رفته دوره پریود نقش دارند. همچنین سمنو به بهبود خلق‌وخو و کاهش اضطراب در دوران پریود و تسکین علائم PMS (سندروم پیش از قاعدگی) کمک می‌کند.

۴. فواید سمنو برای کاهش وزن

با وجود کالری بالای سمنو، مصرف آن در حد متعادل به لاغری کمک می‌کند. فیبر موجود در samanu با ایجاد احساس سیری در کنترل اشتها نقش دارد. پروتئین آن نیز به حفظ توده عضلانی در طول کاهش وزن منجر می‌شود. همچنین ویتامین‌های گروه B سمنو در متابولیسم چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها نقش دارند و باعث کالری سوزی بیشتر می‌شوند.

با وجود مزایای سمنو در تناسب اندام، مصرف آن به‌تنهایی معجزه نمی‌کند. برای بهره‌مندی از حداکثر خواص سمنو برای لاغری باید آن را در کنار یک برنامه ورزشی منظم مصرف کنید. برای دریافت برنامه ورزشی هدفمند، به‌روز و متناسب با نیازهای بدنی‌تان از مانکن کمک بگیرید.

 ۵. مزایای سمنو برای سلامت پوست و مو

ویتامین‌های گروه B موجود در سمنو (خصوصا بیوتین) و همچنین مواد معدنی مانند آهن و روی به تقویت فولیکول‌های مو و تقویت رشد مو کمک می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن (مانند ویتامین E و C) نیز در محافظت از پوست در برابر آسیب‌ ناشی از رادیکال‌های آزاد موثرند. بنابراین از خواص سمنو در جوانسازی و افزایش شادابی و درخشش پوست لذت ببرید.

۶. سمنو برای چاقی صورت

بالا رفتن سن، کاهش وزن، عوامل ژنتیکی و… همگی در لاغری صورت نقش دارند. در چنین شرایطی می‌توانید از خواص سمنو برای پر شدن صورت بهره ببرید. ویتامین‌های گروه B موجود در سمنو با بهبود گردش خون باعث رسیدن مواد مغذی بیشتر به سلول‌های پوست و در نتیجه پر شدن صورت می‌شوند. پروتئین سمنو نیز به ساخت و ترمیم بافت‌های پوست کمک کرده و حجم صورت را افزایش می‌دهد. روی و سلنیوم موجود در سمنو با افزایش تولید کلاژن و الاستین به پر شدن صورت و جلوگیری از افتادگی پوست کمک می‌کنند.

۷. خواص سمنو برای کبد چرب

بتائین موجود در سمنو با از بین بردن رسوبات چربی از ابتلا به کبد چرب جلوگیری کرده و به بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌ها، فیبر و ویتامین‌های گروه B نیز با کاهش التهاب، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و متابولیسم چربی‌ها در سلامت کبد نقش دارند. این خواص سمنو نه تنها سلامت کبد را تضمین می‌کند؛ بلکه در بهبود سلامت کلی بدن نیز موثر است.

۸. فواید سمنو برای سرطان

آنتی‌اکسیدان‌های سمنو با محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد، ریسک ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهند. فیبر فراوان سمنو نیز با بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش تماس مواد سرطان‌زا با روده از بروز سرطان روده بزرگ پیشگیری می‌کند. خواص سمنو برای سرطان به ویتامین‌های گروه B نیز مربوط می شود. این ویتامین‌ها با حفظ سلامت سلول‌ها و ترمیم  DNA از جهش‌های ژنتیکی که منجر به سرطان می‌شوند، جلوگیری می‌کنند.

۹. خواص سمنو برای مردان

مصرف سمنو از جنبه‌های مختلف به بهبود سلامت مردان کمک می‌کند. ویتامین E موجود در سمنو با افزایش جریان خون در اندام‌های جنسی، نقش مهمی در تقویت قوای جنسی و بهبود عملکرد نعوظ ایفا می‌کند. ویتامین‌های گروه  B(خصوصا B12) نیز در تولید هورمون مردانه تستوسترون نقش دارند. بنابراین باعث افزایش میل جنسی و تقویت باروری می‌شوند. علاوه بر این، سمنو منبع غنی پروتئین است که در حفظ توده عضلانی و افزایش قدرت بدنی مردان نقش دارد.

۱۰. تقویت سیستم گوارش با سمنو

مصرف متعادل سمنو به تقویت دستگاه گوارش و بهبود فرآیند هضم کمک می‌کند. این خواص سمنو به فیبر فراوان و ترکیبات مغذی موجود در آن برمی‌گردد. فیبر موجود در سمنو با بهبود عملکرد روده و تسهیل دفع از بروز یبوست جلوگیری می‌کند. سایر ترکیبات موجود در سمنو (مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، منیزیم، روی و ویتامین‌های گروه ب)  با کاهش التهاب و تسکین سوزش معده در به بهبود مشکلات گوارشی موثرند. خاصیت قلیایی سمنو نیز اسیدیته معده را تنظیم می‌کند و برای افرادی که از رفلاکس معده رنج می‌برند، مفید است.

۱۱. خواص سمنو برای سیستم ایمنی

سمنو از چند طریق در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است. فیبر موجود در سمنو با بهبود عملکرد روده و تنظیم قند خون، التهاب کلی بدن را کاهش می‌دهد. التهاب مزمن از عوامل اصلی تضعیف سیستم ایمنی محسوب می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌های سمنو نیز با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و جلوگیری از آسیب به سلول‌های ایمنی، سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند. فواید سمنو در تقویت سیستم ایمنی به ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی (منیزیم و روی) موجود در آن نیز مربوط می‌شود.

۱۲. فواید سمنو برای بدنسازی

بدنسازان می‌توانند از خواص سمنو به عنوان یک میان‌وعده ایده‌آل و انرژی‌زا استفاده کنند. کربوهیدرات‌های پیچیده موجود در آن با تأمین انرژی لازم برای تمرینات ورزشی از خستگی زودرس جلوگیری می‌کنند. پروتئین گیاهی سمنو با کمک به تقویت و ترمیم عضلات باعث تسریع فرایند ریکاوری می‌شود. مواد معدنی مانند پتاسیم و منیزیم نیز با تنظیم انقباضات عضلانی مانع گرفتگی عضلات پس از تمرینات سنگین می‌شوند.

۱۳. خواص سمنو برای دیابت

در دستور تهیه سمنو اصیل و سنتی به آن شکر اضافه نمی‌شود. شیرینی سمنو به طور طبیعی از جوانه گندم به دست می‌آید. این قند کاملا طبیعی نسبت به قندهای مصنوعی، تأثیر کمتری بر قند خون می‌گذارد. پروتئین گیاهی سمنو با افزایش احساس سیری و جلوگیری از پرخوری و ریزه‌خواری به تثبیت سطح قند خون کمک می‌کند. فیبر samanu در جلوگیری از نوسانات شدید قند خون و به بهبود حساسیت به انسولین موثر است. مواد معدنی موجود در آن مانند کروم و منیزیم نیز در تنظیم قند خون نقش دارند.

بیماران دیابتی می‌توانند در حد اعتدال از خواص سمنو در تنظیم قند خون بهره ببرند. زیاده‌روی در مصرف سمنو با ایجاد نوسانات قند خون و افزایش وزن، کنترل قند خون را دشوارتر می‌کند و خطر ابتلا به عوارض دیابت را افزایش می‌دهد.

۱۴. سمنو برای سلامت استخوان

سمنو با دارا بودن مقادیر زیادی کلسیم و پتاسیم در حفظ سلامت استخوان‌ها نقش قابل‌توجهی دارد. این دسر سنتی با تقویت استحکام استخوان‌ها خصوصا در دوران یائسگی از بروز پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. برای افزایش خواص سمنو در تقویت استخوان‌ها، آن را همراه شیر مصرف کنید. گنجاندن سمنو در رژیم غذایی افراد میانسال، یک راهکار طبیعی و مؤثر برای پیشگیری از پوکی استخوان و حفظ سلامت استخوان‌ها محسوب می‌شود.

۱۵. خواص سمنو در تقویت قلب

سمنو، با داشتن فیبر، منیزیم، پتاسیم، آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های گروه  Bمی‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند. فیبر بالای سمنو با کاهش کلسترول بد خون  (LDL)از بروز بیماری‌های قلبی عروقی پیشگیری می‌کند. منیزیم و پتاسیم نیز به تنظیم فشار خون کمک کرده و از افزایش ناگهانی فشار خون جلوگیری می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌های آن از سلول‌های قلب در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. ویتامین‌های گروه B نیز با کاهش سطح هموسیستئین خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.

عوارض سمنو

با وجود مزایای متعدد سمنو برای سلامتی، استفاده بیش‌از حد یا مصرف آن توسط برخی افراد با عوارض جانبی ناخوشایندی همراه است؛ از جمله:

•  افزایش وزن؛
•    مشکلات گوارشی مانند نفخ، اسهال، شکم درد؛
•  افزایش قند خون؛
• علائم آلرژی در افراد حساس به گلوتن؛
•  تداخل با برخی داروها؛
•  و افزایش چربی خون.

دستور تهیه سمنو

به دلیل زمان‌بر بودن فرآیند پخت سمنو، بسیاری افراد ترجیح می‌دهند آن را به صورت آماده خریداری کنند. بااین‌حال اگر کمی حوصله به خرج دهید، می‌توانید این دسر خوشمزه را با یک دستور پخت ساده در منزل تهیه کنید.

مواد لازم برای تهیه سمنو:

•  گندم: ۲ پیمانه
•   آرد گندم کامل، الک شده: ۴ پیمانه؛
•   آب: به مقدار لازم؛
•   زعفران و بادام: اختیاری؛
•  و گلاب: به میزان لازم (اختیاری).

طرز تهیه:

دستور تهیه سمنو شامل مراحل زیر است.

مرحله ۱.تهیه جوانه گندم

پس از شستشوی گندم با آب سرد، آن را به مدت ۱۲ تا ۱۶ ساعت خیس کنید تا شروع به جوانه زدن کند. پس از خالی کردن آب، گندم را مجددا آبکشی نمایید. گندم شسته شده را روی یک سینی پهن کنید و با پارچه نخی مرطوب بپوشانید. آن را در یک محل گرم قرار دهید. برای جلوگیری از کپک زدن و ترش شدن، گندم را چند بار در روز با آب سرد مرطوب کنید. پس از ۳ تا ۴ روز، ریشه‌هایی به رنگ سبز روشن ظاهر می‌شوند. بخش قابل‌توجهی از خواص سمنو به دلیل همین جوانه‌های سبز رنگ است.

مرحله ۲: میکس کردن جوانه گندم

برای تهیه عصاره جوانه گندم، حدود ۱٫۵ پیمانه گندم جوانه‌زده را با ۲ پیمانه آب در مخلوط‌کن بریزید و به مدت ۲ تا ۳دقیقه مخلوط کنید تا مایعی شیری رنگ و یکدست به دست آید. سپس این مخلوط را از صافی پوشیده شده با پارچه تنظیف رد کنید تا عصاره مایع گندم از تفاله جدا شود. دقت کنید که تفاله وارد ظرف پخت نشود. پارچه تنظیف را جمع کنید و مایع اضافی را فشار دهید. این مراحل را برای بقیه گندم جوانه‌زده تکرار کنید تا تمام عصاره گندم گرفته شود. تفاله گندم را دور بریزید؛ اما آب صاف‌شده سمنو را نگه دارید.

مرحله ۳: پخت سمنو

برای تهیه سمنو، آرد گندم کامل را به آب صاف شده سمنو در یک قابلمه بزرگ اضافه کرده و روی حرارت متوسط قرار دهید. به طور مداوم هم بزنید تا مواد کاملا مخلوط و یکدست شوند. سپس مخلوط را روی حرارت ملایم بگذارید تا به آرامی بجوشد. با قاشق چوبی به طور مداوم هم بزنید. با پخت سمنو، رنگ آن از قهوه‌ای روشن به قهوه‌ای تیره تغییر می‌کند. دقت کنید که سمنو ته نگیرد؛ زیرا این مسئله باعث تغییر طعم و کاهش خواص سمنو می‌شود.

مرحله ۴: غلیظ شدن سمنو

فرایند فوق حدود ۴ تا ۵ ساعت طول می‌کشد. زمانی که بیشتر آب سمنو تبخیر شد، سمنو شروع به «سرخ شدن» در قابلمه می‌کند که طعم آن را قوی‌تر و رنگ را تیره‌تر می‌نماید. سمنو نباید خیلی غلیظ شود. در صورت لزوم، هر بار یک‌چهارم پیمانه آب داغ به آن اضافه کنید و هم بزنید تا به غلظت پودینگ برسید.

مرحله ۵: دم کردن سمنو

دم کردن سمنو، یکی از مراحل بسیار مهم در تهیه این دسر سنتی است که باعث ایجاد بافتی یکدست، طعم غنی و رنگ مطلوب می‌شود. پس از پخت طولانی‌مدت سمنو و رسیدن به غلظت مناسب، حرارت را بسیار کم کنید و روی قابلمه را با دم‌کنی بپوشانید. اجازه دهید سمنو به مدت ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت روی حرارت بسیار ملایم دم بکشد. هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه آن را هم بزنید تا ته نگیرد. این کار با تبخیر آب و کاراملیزه شدن قندها باعث غلیظ و تیره‌تر شدن رنگ و ترکیب کامل طعم‌های آن می‌شود.

مرحله ۶: افزودن ترکیبات اختیاری

برای بهبود عطر و طعم سمنو، ترکیباتی مانند بادام، گلاب، دارچین، هل و زعفران را به آن اضافه کنید. بهترین زمان برای افزودن گلاب، انتهای فرآیند پخت و پیش از مرحله دم کشیدن است؛ بدین ترتیب عطر لطیف آن به خوبی حفظ می‌شود. ادویه‌های معطر معمولا در اواخر پخت به سمنو اضافه می‌شوند. برای نرم شدن بافت بادام و ترکیب طعمش با سمنو، آن را در اواسط پخت اضافه کنید. برای حفظ تردی بادام و تزئین سمنو، آن را در انتهای پخت یا هنگام سرو به دسر اضافه کنید.

نکته: میزان و زمان دقیق افزودن این ترکیبات به ذائقه و سلیقه شخصی شما بستگی دارد؛ اما رعایت زمان‌های پیشنهادی به حفظ طعم و بافت بهتر سمنو کمک می‌کند.

بهترین زمان مصرف سمنو

مناسب‌ترین زمان مصرف سمنو به شرایط جسمی و هدف شما از مصرف آن بستگی دارد. به طور کلی برای بهره‌مندی از خواص سمنو، آن را در یکی از زمان‌های زیر مصرف کنید.

• صبح‌ها خصوصا به صورت ناشتا: موثر در بهبود عملکرد دستگاه گوارش، ایجاد سیری طولانی مدت، تنظیم قند خون و اشتها؛
• به عنوان میان‌وعده: مفید برای تأمین انرژی پایدار، کنترل قند خون و جلوگیری از پرخوری؛
• و قبل از تمرین: برای جلوگیری از خستگی زودرس و گرفتگی عضلات، تأمین انرژی مورد نیاز در حین تمرین و تقویت عضلات.

نکته: مصرف سمنو در شب به دلیل کالری و فیبر نسبتا بالا، دیر هضم بودن و احتمال افزایش قند خون توصیه نمی‌شود. بیماران دیابتی و افرادی که دچار اضافه وزن و اختلالات خواب هستند، باید از مصرف سمنو در شب اجتناب نمایند.

حرف آخر

سمنو یک دسر سنتی و شیرین است که علاوه بر طعم مطبوع، مزایای سلامتی متعددی دارد. مهم‌ترین خواص سمنو عبارت‌اند از کمک به کاهش وزن، تنظیم قند خون، درمان کبد چرب و رفع کم‌خونی. در این مطلب از سایت مانکن درباره فواید و دستور تهیه سمنو صحبت کردیم. از همراهی شما تا انتهای این مقاله سپاسگزاریم.

سوالات متداول

•   مصرف سمنو برای چه کسانی توصیه نمی‌شود؟

علی‌رغم خواص سمنو برای سلامتی بدن، مصرف آن برای برخی افراد مضر است. کسانی که به چربی خون بالا، حساسیت به گلوتن، دیابت کنترل‌نشده و ناراحتی‌های گوارشی مبتلا هستند، نباید از سمنو استفاده کنند. همچنین مصرف سمنو برای افراد چاق و سردمزاج توصیه نمی‌شود.

• خواص سمنو برای زنان چیست؟

مصرف سمنو به تنظیم پریود، کاهش دردهای قاعدگی، بهبود روند شیردهی، رفع کم‌خونی و تقویت پوست و مو زنان کمک می‌کند.

• خواص سمنو برای لاغری چیست؟

فیبر بالای موجود در سمنو با ایجاد حس سیری طولانی مدت، تمایل به پرخوری را کاهش می‌دهد. همچنین با کنترل قند خون از بروز هوس‌های غذایی و افت انرژی جلوگیری می‌کند و انرژی پایداری برای فعالیت‌های روزانه فراهم می‌‌نماید.

• میزان مجاز مصرف سمنو چقدر است؟

برای بهره‌مندی از خواص سمنو باید آن را در حد اعتدال مصرف کنید. میزان مجاز مصرف سمنو به عوامل مختلفی از جمله سن، سطح فعالیت بدنی و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارد. افراد سالم با وزن نرمال می‌توانند روزانه ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری سمنو میل کنند. در مورد افراد دیابتی نیز مصرف ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری سمنو در روز معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند.

• علت تلخ شدن سمنو چیست؟

رشد بیش‌ازحد جوانه‌های گندم باعث تلخی سمنو می‌شود؛ بنابراین اجازه ندهید جوانه‌ها خیلی رشد کنند و رنگ سبز تیره به خود بگیرند. اگر جوانه‌ها بلند و سبز شدند، قبل از استفاده حتما قسمت‌های سبز اضافی را با دقت جدا کنید. ته گرفتن سمنو نیز طعم تلخی به آن می‌دهد. برای جلوگیری از این مشکل از قابلمه مناسب با کف ضخیم و حرارت ملایم استفاده کنید و سمنو را به طور مداوم هم بزنید.

منابع: mealscook.com،ifpnews.com،turmericsaffron.blogspot.com/ترجمه: طیبه جلایر