آیا قرص لاغری متفورمین برای کاهش وزن موثر است؟
قرص لاغری متفورمین در اصل برای کاهش وزن طراحی نشده و کاربرد اصلی آن کاهش قند خون است. بااین‌حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که این دارو اثراتی فراتر از تنظیم قند خون دارد. افراد بسیاری پس از کاهش وزن ناموفق از طریق رژیم و ورزش به مصرف متفورمین روی می‌آورند. اگر به فکر امتحان کردن متفورمین برای کاهش وزن هستید یا این دارو به شما توصیه شده است، به جای درستی آمده‌اید. در این مطلب از سایت مانکن درباره اثرات متفورمین برای لاغری و عوارض احتمالی آن صحبت می‌کنیم.
آشنایی با قرص لاغری متفورمین
متفورمین (گلوکوفاژ) متداول‌ترین داروی دیابت نوع ۲ محسوب می‌شود. FDA این قرص را برای درمان قند خون بالا یا هیپرگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تأیید کرده است. قرص لاغری متفورمین در اختلال متابولیسم کربوهیدرات، درمان سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و گاهی اوقات برای کاهش وزن نیز تجویز می‌شود.
این دارو عمدتاً با کاهش میزان گلوکز آزاد شده توسط کبد عمل میکند. قرص متفورمین برای کاهش وزن به عضلات کمک میکند تا گلوکز را بهتر جذب نمایند و از آن به‌طور موثرتری استفاده کنند. این مسئله به بهبود حساسیت به انسولین منجر می‌شود و قند خون را پایین می‌‌آورد.
راهنمای مصرف متفورمین برای لاغری
مصرف قرص متفورمین معمولا از دوز پایین شروع می‌شود و به‌تدریج با عادت کردن بدن، میزان دوز افزایش می‌یابد. مقدار دقیق و روش صحیح مصرف متفورمین برای کاهش وزن توسط پزشک مشخص می‌شود. بااین‌حال طریقه مصرف قرص لاغری متفورمین با توجه به گروه‌های سنی افراد به صورت زیر است.
- بزرگسالان در صورت مصرف متفورمین تنها: در ابتدا ۵۰۰ میلی‌گرم معادل یک قرص، دوبار در روز همراه صبحانه و ناهار. در صورت نیاز به افزایش دوز، پزشک میزان مصرف را در عرض چند هفته به ۵۰۰ یا ۸۵۰ میلی‌گرم دو یا سه بار در روز می‌رساند. توجه داشته باشید که متفورمین باید همراه غذا مصرف شود.
- مصرف متفورمین همراه با سایر داروهای کاهنده قند مانند انسولین: ابتدا ۵۰۰ میلی‌گرم یک‌بار در روز؛ سپس پزشک در صورت نیاز دوز دارو را افزایش می‌دهد.
- کودکان بالای ۱۰ سال: ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز همراه صبحانه و عصرانه. در صورت نیاز پزشک دوز دارو را افزایش می‌دهد.
- کودکان زیر ۱۰ سال: مقدار داروی مورد نیاز توسط پزشک تعیین می‌شود.
توجه داشته باشید که قرص لاغری متفورمین معمولا برای کاهش وزن در افراد چاق تجویز می‌شود. بنابراین ابتدا باید مطمئن شوید که یک فرد چاق محسوب می‌شوید. بدین منظور لازم است شاخص توده بدنی خود را بدانید. برای محاسبه دقیق BMI خود از مانکن کمک بگیرید.
!آنلاین محاسبه کنید
درصفحه محاسبه‌گر مانکن شاخص های مهم سلامتی بدن خود را به صورت ساده محاسبه کنید این بخش شامل محاسبه گر شاخص توده بدنی، متابلویسم، مقدار آب مصرفی، درصد چربی و … است.
ورود به صفحه محاسبهگرمزایای قرص لاغری متفورمین
بررسی‌های متعدد، اثربخشی قرص متفورمین در کاهش وزن را تأیید کرده‌اند. این مسئله بدان معناست که مصرف قرص لاغری متفورمین از جنبه‌های مختلف به کاهش وزن کمک میکند. مهم‌ترین مزایا متفورمین برای کاهش وزن شامل موارد زیر هستند.
۱.کاهش قند خون؛ مهم‌ترین مزیت قرص لاغری متفورمین
عملکرد اصلی متفورمین، پایین آوردن قند خون است. متفورمین، تولید گلوکز در کبد را کاهش می‌دهد و به جذب بهتر قند توسط سلول‌ها کمک میکند. همچنین این قرص میزان جذب گلوکز از روده به جریان خون را کاهش می‌دهد و بدین ترتیب باعث کاهش قند خون می‌شود. با کاهش قند، چربی کمتری در بدن ذخیره می‌شود؛ زیرا گلوکز اضافی در جریان خون وجود ندارد که به چربی تبدیل شود. کاهش قند خون به طور غیرمستقیم به افزایش سرعت سوخت‌ساز بدن و تسریع کالری‌سوزی نیز منجر می‌شود.
۲. بهبود مقاومت به انسولین با مصرف متفورمین برای کاهش وزن
مقاومت به انسولین به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، سلول‌های بدن به‌خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و قند خون بالا می‌رود. مقاومت به انسولین از علل اصلی چاقی به‌خصوص در ناحیه شکم است. این وضعیت باعث احتباس آب در بدن، کند شدن سوخت‌‌وساز و تبدیل گلوکز اضافی به چربی می‌شود. همه این موارد در بالا رفتن وزن نقش دارند.
مصرف متفورمین برای لاغری، میزان حساسیت سلول‌ها نسبت به انسولین را افزایش می‌دهد. در نتیجه سلول‌ها با وجود سطح نرمال انسولین، گلوکز را بهتر جذب می‌کنند. با استفاده از قرص لاغری متفورمین متابولیسم تنظیم می‌شود، احتباس آب به حداقل می‌رسد و روند ذخیره چربی در بدن کُند می‌شود.
۳. کاهش اشتها با مصرف متفورمین برای لاغری
یکی از مهم‌ترین مزایا متفورمین برای کاهش وزن، تأثیر آن بر کنترل اشتها و کاهش تمایل به پرخوری است. متفورمین از طریق چند مکانیسم مختلف بر اشتهای مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارد. اول آنکه متفورمین با تثبیت سطح انسولین خون به کاهش گرسنگی کمک میکند. دوم آنکه این قرص به‌طور غیرمستقیم باعث کاهش سطح لپتین (هورمون چاقی) می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهند که قرص لاغری متفورمین بر مراکز کنترل اشتها در مغز تأثیر می‌گذارد و اشتها را سرکوب میکند.
۴. کاهش جذب کربوهیدرات‌ها؛ از مزایای متفورمین برای لاغری
مصرف قرص لاغری متفورمین به کاهش جذب کربوهیدرات‌های موجود در غذا کمک میکند. گلوکز ساده‌ترین و اصلی‌ترین نوع قند و واحد سازنده کربوهیدرات‌هاست. بدن ما کربوهیدرات‌های مصرفی را به گلوکز تجزیه میکند تا از آنها به عنوان انرژی استفاده نماید. در واقع این قرص باعث می‌شود که بخش کمتری از کربوهیدرات‌های مصرفی ما به گلوکز تبدیل شود. بنابراین مقدار کمتری از کربوهیدرات‌ها به صورت گلوکز وارد جریان خون شده و جذب سلول‌ها می‌شود.
۵. کاهش التهاب عمومی بدن با مصرف قرص لاغری متفورمین
التهاب مزمن از دلایل اصلی کُند شدن متابولیسم بدن است. مصرف متفورمین برای لاغری در کاهش التهاب عمومی بدن نیز نقش دارد. متفورمین با اثرگذاری بر ترکیب میکروبیوم روده به کاهش التهاب کمک میکند. همچنین مصرف این قرص باعث کاهش تولید گونه‌های فعال اکسیژن می‌شود؛ این گونه‌ها مولکول‌هایی هستند که در ایجاد التهاب نقش دارند. علاوه بر این متفورمین با مهار کردن مسیرهای سیگنالینگ سلولی که در ایجاد التهاب موثرند، التهاب را کاهش می‌هد. کاهش التهاب عمومی بدن به افزایش متابولیسم و تسریع کالری‌سوزی منجر می‌شود.
۶. بهبود عملکرد سایر هورمون‌ها با مصرف متفورمین برای کاهش وزن
قرص لاغری متفورمین بر عملکرد چندین هورمون مختلف در بدن تأثیر می‌گذارد. این قرص به متعادل کردن هورمون‌های جنسی، تنظیم هورمون‌های رشد و کاهش تولید هورمون‌های التهابی مانند اینترلوکین-۶ کمک میکند. این هورمون‌ها در سرعت متابولیسم، میزان اشتها و ترکیب بدن نقش دارند؛ بنابراین تنظیم آنها در تسریع روند کاهش وزن موثر است.
میزان کاهش وزن با قرص لاغری متفورمین چقدر است؟
با وجود آنکه مصرف متفورمین به پایین آمدن وزن منجر می‌شود؛ اما لاغری ناشی از آن چشمگیر نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان کاهش وزن پس از یک سال مصرف متفورمین فقط حدود ۳ کیلوگرم است. بنابراین قرص لاغری متفورمین، جایگزین مناسبی برای رژیم‌های لاغری نیست. اگر رژیم غذایی سالم و متعادلی نداشته باشید، مصرف متفورمین به کاهش وزن چندانی منجر نمی‌شود. در واقع مصرف متفورمین به‌تنهایی معجزه نمی‌کند. برای بهره‌مندی از حداکثر مزایا متفورمین برای کاهش وزن باید آن را با یک رژیم لاغری ترکیب کنید.
در صورت عدم پیروی از یک سبک زندگی سالم، کاهش وزن ناشی از قرص لاغری متفورمین موقتی خواهد بود. با قطع مصرف دارو و بازگشت اشتهای طبیعی، احتمال افزایش مجدد وزن وجود دارد. به همین دلیل، برای حفظ وزن سالم مهم است که سبک زندگی سالم و متعادلی داشته باشید.
معایب و عوارض قرص لاغری متفورمین
اگرچه مصرف قرص متفورمین به کاهش وزن کمک میکند؛ اما استفاده از آن کاملا بدون عارضه نیست.
مضرات قرص لاغری متفورمین در اغلب موارد با عادت کردن بدن به دارو کاهش می‌یابند یا برطرف می‌شوند. موارد زیر، رایج‌ترین معایب متفورمین قرص لاغری هستند.
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، اسهال، استفراغ، نفخ، گاز معده و شکم درد؛
- خستگی؛
- دردهای عضلانی؛
- خواب‌آلودگی؛
- طعم فلزی در دهان؛
- سرگیجه و سردرد؛
- افت فشار؛
- ادرار سخت یا دردناک؛
- لکه‌بینی در سیکل قاعدگی؛
- و کاهش اشتها.
برخی از عوارض قرص متفورمین برای لاغری جدی‌تر هستند و به رسیدگی پزشکی نیاز دارند؛ از جمله:
- کمبود ویتامین B12 و کم‌‌خونی؛
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)؛
- هیپوگلیسمی (افت قند خون)؛
- مشکلات لخته شدن خون؛
- اسیدوز لاکتیک (تجمع اسید لاکتیک در خون)؛
- تنگی نفس؛
- ضربان قلب آرام یا نامنظم؛
- و علائم شبه‌آنفولانزا مانند تب و لرز و دردهای شکمی طولانی‌مدت.
تداخلات دارویی قرص لاغری متفورمین
در هنگام استفاده از متفورمین برای لاغری باید به سایر داروهای مصرفی‌تان توجه داشته باشید. مصرف همزمان قرص لاغری متفورمین با برخی داروها باعث تشدید یا کاهش اثرگذاری متفورمین می‌شود. در اینصورت ریسک بروز عوارض جانبی جدی‌تر افزایش می‌یابد.
مصرف قرص متفورمین به همراه داروهای زیر یا با فاصله کم از آنها (زیر ۲ ساعت) به تداخلات دارویی منجر می‌شود:
سایر داروهای دیابت: عملکرد اصلی متفورمین، کاهش قند خون است؛ بنابراین مصرف همزمان آن با سایر داروهای کاهنده قند خون تداخل دارویی ایجاد میکند. داروهایی نظیر انسولین و سولفونیل اوره‌ها با متفورمین تداخل دارند و ریسک هیپوگلیسمی (افت قند خون) را افزایش دهند.
داروهای کورتیکواستروئید: این داروها (مانند پردنیزون، دگزامتازون و …) سطح قند خون را افزایش داده و اثر متفورمین را کاهش می‌دهند.
داروهای ادرارآور: برخی داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) باعث افزایش سطح قند خون می‌شوند. در چنین مواردی معمولا لازم است دوز متفورمین مجددا تنظیم شود.
داروهای حاجب حاوی یُد: این داروها قبل از انجام برخی از آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌شوند. معمولا توصیه می‌شود داروی متفورمین از ۴۸ ساعت قبل تا بعد از تزریق ماده حاجب مصرف نشود. تداخل دارویی متفورمین با داروهای حاجب حاوی ید به کاهش عملکرد کلیه و افزایش ریسک اسیدوز لاکتیک منجر می‌شود.
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی :(NSAIDs) داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، ریسک اسیدوز لاکتیک را افزایش می‌دهند.
برخی داروهای ضدقارچ، ضدویروس و ضدباکتری: بعضی از این داروها نیز با قرص لاغری متفورمین تداخل دارند و باید با فاصله کافی از آن مصرف شوند.
سایر داروهایی که باعث افزایش سطح قند خون و نیاز به تنظیم دوز متفورمین می‌شوند، عبارتند از:
- بلوکرهای کانال کلسیمی؛
- استروژن‌ها؛
- داروهای ضدبارداری هورمونی؛
- ایزونیازید؛
- نیاسین؛
- فنوتیازین‌ها؛
- فنی‌توئین؛
- داروهای مقلد سمپاتیک؛
- تیازیدها؛
- داروهای تیروئید؛
- و داروهای کلسترول.
چه کسانی می‌توانند از قرص لاغری متفورمین استفاده کنند؟
اغلب افرادی که متفورمین مصرف می‌کنند، دیابت نوع ۲ دارند. کاهش وزن با متفورمین در مبتلایان به دیابت نوع ۲ در کُند شدن روند این بیماری نیز موثر است.
سایر افراد (غیردیابتی) که می‌توانند تحت نظر پزشک از متفورمین برای لاغری استفاده کنند، عبارتند از:
افراد چاق: از نظر پزشکی، افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها ۳۰ یا بالاتر است، چاق محسوب می‌شوند. مصرف قرص لاغری متفورمین در افراد چاق غیر دیابتی به کاهش وزن و کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک میکند.
مبتلایان به مقاومت به انسولین: مهم‌ترین بیماری مرتبط با مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲ است. بااین‌حال مقاومت به انسولین در بروز مشکلات سلامتی دیگری نیز نقش دارد. درصد بالایی از مبتلایان به سندروم متابولیک، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و بیماری کبد چرب غیر الکلی از مقاومت به انسولین رنج می‌برند. مصرف متفورمین برای لاغریِ این دسته از افراد نیز مفید خواهد بود.
مصرف‌کنندگان داروهای ضد روان‌پریشی: اغلب این داروها باعث افزایش اشتها و بالا رفتن وزن می‌شوند. همچنین این داروها با کُند کردن متابولیسم بدن، لاغری از طریق رژیم و ورزش را دشوار می‌سازند. مصرف کنندگان این داروها می‌توانند برای جلوگیری از افزایش وزن یا لاغری تحت نظر پزشک از متفورمین استفاده کنند.
عوارض قطع ناگهانی قرص لاغری متفورمین چیست؟
از آنجایی که متفورمین بر سطح قند خون تأثیر می‌گذارد، نباید آن را به یکباره قطع کنید. قطع ناگهانی متفورمین خطرناک است و باعث افزایش ناگهانی قند خون می‌شود. این وضعیت در برخی موارد عوارض جانبی جدی ایجاد میکند؛ از جمله تشنگی شدید، خستگی مفرط، تاری دید، کتواسیدوز دیابتی و حتی کما. علاوه بر این، قطع ناگهانی متفورمین به افزایش اشتها و بازگشت سریع وزن منجر خواهد شد.
سخن پایانی
قرص لاغری متفورمین برای افراد غیر دیابتی که از چاقی رنج می‌برند، بسیار مفید است. بااین‌حال میزان کاهش وزن با متفورمین چندان قابل‌توجه نیست. برای لاغری پایدار و چشمگیر با متفورمین لازم است این قرص را در کنار رژیم متعادل و برنامه ورزشی منظم مصرف کنید. در این مطلب از سایت مانکن به بررسی مزایا متفورمین برای کاهش وزن و عوارض جانبی احتمالی آن پرداختیم. برای اطمینان از دوز دقیق مصرف متفورمین برای لاغری با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول
- آیا افراد غیردیابتی می‌توانند از قرص لاغری متفورمین استفاده کنند؟
بله. افراد چاق، کسانی که مقاومت به انسولین دارند یا داروهای ضد روان‌پریشی مصرف می‌کنند، از قرص لاغری متفورمین سود خواهند برد.
- قرص لاغری متفورمین برای چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
افراد مبتلا به نارسایی قلبی، مشکلات تنفسی، عفونت جدی و اختلالات گردش خون نباید از متفورمین برای لاغری استفاده کنند. همچنین اگر اخیرا دچار حمله قلبی شده‌اید یا مشکلات جدی کلیوی دارید، بدون مشورت پزشک‌تان متفورمین را امتحان نکنید.
- بهترین موقع خوردن قرص متفورمین برای لاغری چه زمانی است؟
زمان دقیق مصرف قرص لاغری متفورمین به عوامل مختلفی مانند دستور پزشک، نوع رژیم غذایی و شرایط جسمی فرد بستگی دارد. اگر فقط یک دوز متفورمین مصرف می‌کنید، بهترین زمان استفاده از آن با وعده صبحانه یا شام است. اگر ۲ یا ۳ بار در روز از متفورمین استفاده می‌کنید، آن را به همراه صبحانه و ناهار و یا شام میل نمایید.
- آیا قرص لاغری متفورمین برای کیست تخمدان مفید است؟
بله. مصرف متفورمین برای لاغری با کاهش قند خون و مقاومت به انسولین به رفع مشکلات هورمونی زنان مانند کیست تخمدان کمک میکند.
منابع: everydayhealth.com، webmd.com/ویراستار: طیبه جلایر
